De gemiddelde wereldtemperatuur van de eerste drie maanden van 2020 ligt 0,7°C boven de normaal van 1981-2010. En zo is dit jaar van start gegaan met een top-3-positie. Vooral de zachte winter in en rondom Rusland valt op met 6 tot 8 °C warmer dan normaal.
De uitzonderlijk zachte afgelopen winter (december t/m februari) in Nederland kan in een geografisch bredere context beschouwd worden. Het Europese gemiddelde en Nederland liggen respectievelijk 3,4 °C en 3,0 °C boven de normaal van 1981-2010. Hiermee is het oude Europese record uit 2016 met 1,4 °C overschreden (figuur 1). De afwijking van de wereldtemperatuur dit eerste kwartaal (januari t/m maart) ligt 0,7 °C boven normaal (figuur 2). Dit is een voortzetting van waar we in 2019 mee zijn geëindigd. Het jaar 2019 is 0,6 °C boven normaal verlopen en is daarmee het tweede warmste jaar na 2016. Het Amerikaanse weerinstituut NOAA meldt dat het eerste kwartaal van 2020 warmer is verlopen dan dat van 2019 maar nog wel 0,1 °C onder dat van 2016 zit (figuur 3).
In figuur 2 is te zien dat in het eerste kwartaal van 2020 de grootste temperatuurafwijkingen voorkwamen in Rusland en een strook van Finland, de Baltische staten, Wit-Rusland, naar Oekraïne. Het Hydrometeorologisch Instituut van Rusland heeft afgelopen winter veel records gemeten. Met uitzondering van het noordoosten is de winter daar 6-8 °C boven normaal verlopen. Voor het eerst in de meetgeschiedenis was de gemiddelde wintertemperatuur in Moskou boven nul. De maandgemiddelde afwijkingen waren daar +6,9 °C in december, +9,3 °C in januari, en +7,4 °C in februari. Een ander voorbeeld is Helsinki, waar de winter gemiddeld 5,8 °C boven normaal was. Het oosten van Finland was afgelopen winter bijna 7 °C zachter dan normaal.
Afgelopen winter was er een extreem sterke poolwervel (zie video onderaan dit bericht) die de arctische lucht opgesloten hield bij de Noordpool. De wintertemperatuur in de omgeving van Spitsbergen en Alaska is hierdoor 2-4 °C beneden normaal verlopen (figuur 2). Ten zuiden van de poolwervel was het relatief warm. In tegenstelling tot lokale effecten, is de toename van de wereldgemiddelde temperatuur wel een gevolg van het versterkte broeikaseffect. Het ontbreken van een sterke El Niño, die doorgaans leidt tot tijdelijk hogere wereldtemperaturen, wijst hier ook op.
KNMI-klimaatbericht door Anika Hoekstra
De lente is begonnen en de Noordse stern gaat weer beginnen aan zijn jaarlijkse tocht van de Zuid...
12 maart 2025 - KlimaatberichtDe uitstoot van CO2 en methaan neemt nog altijd toe. Methaan is na CO2 het belangrijkste broeikas...
10 maart 2025 - KlimaatberichtDoor de gevolgen van stroomuitval op het KNMI eerder vandaag zijn er problemen met het netwerkver...
05 maart 2025 - NieuwsberichtHet klimaat op aarde is niet altijd hetzelfde geweest; de gemiddelde temperatuur heeft juist flin...
05 maart 2025 - Klimaatbericht