Extreme warmterecords op Spitsbergen

De temperaturen op Spitsbergen, een archipel in het noordpoolgebied, blijven onder invloed van klimaatverandering en allerlei versterkende klimaatmechanismen keihard doorstijgen. Afgelopen zomer werden weer eens een aantal records verbroken, en wel met hele grote marges. De extreme temperaturen leiden tot een enorm sterke toename van de afsmelting van gletsjers, ijskappen, sneeuw en zee-ijs op en nabij Spitsbergen.

Hotspot 

Spitsbergen wordt ook wel de hotspot van klimaatopwarming genoemd, omdat de eilandengroep in de afgelopen 60 jaar met ongeveer 6 graden is opgewarmd, wat neerkomt op 1 graad per 10 jaar (ter vergelijking, Nederland is in meer dan een eeuw ongeveer 2.5 graden opgewarmd, en de wereld als geheel ongeveer 1.4 graden). De opwarming op Spitsbergen gaat dus ruwweg 4 zo snel als Nederland, en 8 keer zo snel als het wereldgemiddelde. 

Dit is op zich al bijzonder, maar nu deed de afgelopen zomer er nog een paar flinke scheppen bovenop. In de hoofdstad van Spitsbergen, Longyearbyen, kwam de gemiddelde zomertemperatuur (juni-juli-augustus) 3 graden uit boven het gemiddelde van 1991-2020 (8,5 °C om 5.5°C), zie afbeelding 1. Vier van de vijf warmste zomers ooit zijn van 2020 of later. 

Het was echter vooral de maand augustus die eruit sprong. Augustus 2024 was met een gemiddelde temperatuur van 11,0 °C welgeteld 2,6 °C warmer dan het vorige record, en niet minder dan 5,0 °C warmer dan het gemiddelde van 1991-2020 (afbeelding 2). Vóór 2020 haalde geen enkele augustus de 9 °C. Deze warmtegolf ging gepaard met temperaturen overdag van boven de 20 °C, wat hiervoor in augustus nog nooit was opgetreden (vorige record: 18,1 °C). 

Tot nu toe warmden de poolgebieden vooral in de winter zeer sterk op, geholpen door het terugtrekken van zee-ijs waardoor de oceaan makkelijker de onderste lagen van de atmosfeer kan opwarmen, maar door aanhoudende zuidenwinden stijgen de temperaturen ook in de zomerperiode heel sterk.