Forces of Nature over waarschuwingen voor natuurrampen

In februari en maart draait in het Omniversum in Den Haag Forces of Nature. De film is gemaakt in de hoop dat voorlichting de mensen beter zal voorbereiden op en bewust maken van natuurrampen. Deze voorlichting moet vervolgens, als er zich een ramp voordoet, leiden tot een vermindering van het aantal slachtoffers en verwoesting van bezittingen.

Forces of Nature is een indrukwekkende I-MAX film (het grootste formaat dat er bestaat) over aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en tornado's. Regisseur George Casey is tien jaar bezig geweest met het maken van deze film. In die tijd heeft hij veel rampen gefilmd, zoals vulkaanuitbarstingen, tornado's en een verwoestende aardbeving. De indrukwekkende beelden nemen de bezoekers mee naar het ontstaan van onze planeet en de wording van deze natuurkrachten.Aardbevingen en stormen hebben niets met elkaar te maken, maar toch slaagt de film erin een verband te leggen. Centraal staan de mogelijkheden om de bedreigde bevolking tijdig te waarschuwen, een thema dat door het uitblijven van een waarschuwing bij de recente tsunami in Azië plotseling actueler is dan ooit. Voor nationale instituten als het KNMI is het geven van waarschuwingen altijd al een kerntaak geweest, maar de laatste jaren is het accent nog meer in die richting geschoven. Denk maar aan het Weeralarm bij naderend extreem weer. Maar hoe zit het met waarschuwingen voor aardbevingen en vulkaanuitbarstingen?

Spectaculaire beelden van een vulkaanuitbarsting op Montserrat
In de film worden drie wetenschappers gevolgd die elk met gevaar voor eigen leven natuurrampen proberen te voorspellen. Dit met als doel nog meer mensenlevens te kunnen redden. Recente rampen zijn door de nieuwste mogelijkheden van video en film tot in details door camera's vastgelegd. Spectaculair zijn de beelden van de vulkaanuitbarsting op het Caribisch eiland Montserrat. Vulkanoloog Dr. Marie Edmonds, die van het U.S Geological Survey onlangs de prestigiueze Mendenhall Postdoctoral Fellowship ontving voor haar onderzoek, zoekt naar aanwijzingen voor nieuwe uitbarstingen. Ze installeert meetinstrumenten die ze zelf heeft ontwikkeld om te weten te komen wat er diep in de bodem gebeurt. We zien haar samen met collega's afdalen naar de rand van de afgrond van de vulkaan. De spanning stijgt als er aanwijzingen zijn dat de vulkaan op het punt staat uit de barsten. Ze ziet kans om net op tijd weg te komen. Wat we daarna zien gaat elk voorstellingsvermogen te boven. Je zit genageld aan je stoel als het magma van de explosief uitbarstende Soufrière vulkaan vanuit alle hoeken in de filmzaal over je heen komt. De gevolgen laten zich raden: reddeloze mensen blijven achter in een verwoeste leefomgeving. Het zou echter vele malen erger zijn geweest als de vulkanologen niet tijdig hadden gewaarschuwd, nu kon het gebied grotendeels op tijd worden geëvacueerd.

De verwoestende aardbeving van Izmit
Aardbevingen zijn moeilijker te voorspellen, maar toch boekt de wetenschap ook op dit gebied vorderingen. In Forces of Nature wordt de Noord Anatolische breuk in Turkije in kaart gebracht. We zien de spanningen langs het breukvak toenemen wat uiteindelijk resulteert in de aardbeving van de stad Izmit in 1999. Nooit eerder is een zware aardbeving in een drukke stad zo in beeld gebracht, het gaat je door merg en been. Aardbevingsexpert Ross Stein voorspelt dat Istanbul de volgende grote stad zal zijn die in dit gebied getroffen wordt door een aardbeving. Dat het een keer gaat gebeuren is zeker maar wanneer weet niemand.

Tornado's die over de grote vlaktes van Midden-Amerika razen
Ten slotte zijn we getuige van een tornado in Texas. Beelden die we dankzij de vele tornadojagers ook uit Nederland de laatste jaren vaker konden zien, maar die hier in drie dimensies pas echt goed uit de verf komen. Tornado's komen vooral in het centrale deel van Verenigde Staten voor, gemiddeld zo'n duizend per jaar. De meeste zijn niet sterk, maar sommige wel. Vooral de Tornado Alley, van midden-Texas tot het oosten van Nebraska en Iowa heeft er last van, voornamelijk in april, mei en juni. Vochtige warme lucht stroomt vanuit de Golf van Mexico noordwaarts en komt in Tornado Alley in aanraking met droge woestijnlucht uit Mexico en koude lucht uit Canada. Ook hier wordt het belang van wetenschappelijk onderzoek aangetoond om voorspellingen verder te verbeteren.

Forces of Nature van National Geographic en Graphic Films en mede mogelijk gemaakt door Amica Insurance en de National Science Foundation, is vanaf 1 februari te zien in het Omniversum aan de Pres. Kennedylaan in Den Haag. Omniversum meende direct iets te moeten doen met de geplande film Forces of Nature na de ramp in Azië op tweede kerstdag. Samen met National Geographic Channel wordt nu gedurende de maanden februari en maart 2005 per verkocht kaartje 50 eurocent gestort aan het Rode Kruis.