Gordon Bennett gasballonrace toetst atmosfeermodellen KNMI

De Gordon Bennett-race is een internationale (wereldwijd) wedstrijd voor gasballonnen, waarbij het erom gaat zo ver mogelijk te komen. Dit jaar vertegenwoordigden piloot Rien Jurg en co-piloot Ron van Houten ons land met de enige operationele Nederlandse gasballon, de Festo Flyer. Aangezien onze oosterburen de race vorig jaar op hun naam schreven, werd zaterdagavond 1 september 2001 in Warstein gestart. Vorig jaar eindigde de Nederlandse equipe op de derde plaats en gezien het feit dat ditmaal opnieuw beschikt kon worden over belangrijke innovaties, waaronder een nieuw ontwikkeld lichtgewicht Solar Systeem, werd wederom gerekend op een podiumplaats. En terecht, blijkt nu. Zie hiervoor het verslag, dat op deze internet-pagina door het KNMI-meteorologisch begeleidingsteam Jacob Kuiper en Ab Maas dagelijks werd gepubliceerd.

Inmiddels is duidelijk geworden dat het Franse team deze race heeft gewonnen (zie ook 45e Gordon Bennett-gasballonrace). Het
Nederlandse team Rien Jurg en Ron van Houten staat hiermee op de tweede, eervolle plaats. Nèt niet waar ze voor gingen, maar vorig jaar de derde plaats, nu de tweede, dus volgend jaar... Van harte gefeliciteerd met deze schitterende plaats, ook het meteo-begeleidend team Ab Maas en Jacob Kuiper! Aan de race deden 16 teams uit de hele wereld mee, de laatste jaren steeds 1 team uit Nederland. De meteorologische begeleiding van het nationale team werd verricht door KNMI-meteorologen Ab Maas en Jacob Kuiper. Vanuit de wetenschappelijke afdeling werd nog extra ondersteuning voor de directe begeleiding geleverd.

Tijdens deze Gordon Bennett gasballonracewerd gebruik gemaakt van een luchtverspreidingsmodel van het KNMI, ook wel trajectoriemodel genoemd. Met dit model kan de baan van een luchtdeeltje, of een ballon, door de atmosfeer worden berekend. Het kan ook gebruikt worden in geval van verspreiding van luchtverontreiniging, zoals bij ongevallen met radioactief materiaal (kerncentrales), of grootschalige branden/explosies waarbij gifwolken in de atmosfeer terechtkomen. Voor de Gordon Bennett race is een speciale versie van het KNMI trajectoriemodel ontwikkeld. Dit nieuwe model berekent een groot aantal mogelijke ballonbanen, waarbij de ballon steeds op verschillende hoogtes vaart, en bepaalt zo wanneer de ballon op welke hoogte moet gaan varen om zo ver mogelijk te komen. Door de berekende ballonbanen te vergelijken met de in werkelijkheid afgelegde baan is het mogelijk de operationele betrouwbaarheid van dit trajectoriemodel verder te vergroten. De missie van de Festo Flyer heeft daarmee ook een wetenschappelijk tintje.

Twaalf kg lichter door zonne-energie
De sponsor van het Nederlandse team, persluchtspecialist Festo, ontwikkelde voor de race van 1999 een unieke opblaasbare mand, die voor een gewichtsbesparing van 30 kilo zorgde. Dit jaar is de Festo Flyer voorzien van een verbeterde mand en een door Festo ontwikkeld lichtgewicht Solar Systeem. In tegenstelling tot de koperdraden die normaal om de manden van gasballonnen gewikkeld worden, is voor de 'Festo Inflatable Basket' een nieuw geïntegreerd systeem bedacht dat via geleidend materiaal de elektriciteit afvoert. Hierdoor wordt tien keer de vereiste minimumweerstand opgebouwd, waardoor de veiligheid van de Festo Flyer nog beter gewaarborgd kan worden.

De komende race maakt het Nederlandse team ook voor het eerst gebruik van een nieuw ontwikkeld, lichtgewicht Solar Systeem. Dit voedt de batterijen van het communicatie- en transpondersysteem door middel van zonne-energie. Hierdoor kan er op batterijvermogen worden bespaard, wat een extra gewichtsreductie opleverde van 12 kilo! Het communicatie- en transpondersysteem is noodzakelijk omdat ook 's nachts wordt gevaren en de ballon zichtbaar moet zijn op de radar. Gezien de soms minuscule onderlinge verschillen in afstand, kan iedere kilo gewichtsbesparing de kans op goud vergroten!

Officieus wereldkampioenschap
De Gordon Bennett Cup wordt in principe jaarlijks gevaren. De eerste race vond plaats in 1906 en wordt sindsdien gezien als officieus wereldkampioenschap. Aan deze prestigieuze race kan alleen door gasballonnen met een inhoud van 1.000 m3 worden deelgenomen. De winnaar is degene die de langste afstand weet af te leggen zonder tussenlandingen te maken. De winnaar mag de volgende editie in zijn thuisland organiseren. De komende 45ste editie van de race zal als alles volgens planning verloopt, in de avond van 1 september starten. Er zijn 16 deelnemende equipes uit Oostenrijk, België, Frankrijk, Duitsland, Japan, Nederland, Zweden, U.K., V.S en Zwitserland. Er wordt gestart in Warstein. Het Nederlandse team neemt voor de zesde keer deel en behaalde de vorige keer een derde plaats!

Meer informatie over de gasballon, de technologie, de bemanning en de Gordon Bennett race bis te vinden op de Gordon Bennet- website. Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met:: S&W Publicaties, F. Senteur of Y. Wakker, Hollands End 2, 1244 NR Ankeveen. Tel. (035) 656 47 83.

Met dank aan meteoroloog Ab Maas en klimaatonderzoeker Peter Siegmund