Gunstige vooruitzichten voor Sahel regenval

In de jaren 80 van de vorige eeuw werd de Sahel getroffen door langdurige droogte en hongersnood. De Sahel is de halfdroge zone tussen de Sahara woestijn en de natte zuidkust van West Afrika. Sindsdien is het hier weer flink gaan regenen en zijn de neerslaghoeveelheden weer terug op het niveau van de jaren 60. De verandering van de neerslag is de laatste van de grote schommelingen die in de afgelopen 100 jaar in de Sahel hebben plaatsgevonden.

Bij deze schommelingen (figuur 1) speelt de verdeling van de zeewatertemperaturen een grote rol. Zo wordt de droogte in de jaren 80 toegeschreven aan de invloed van een relatief koude Noord-Atlantische oceaan ten opzichte van de Zuid-Atlantische oceaan. Daardoor schoof  het regenseizoen (juli-september) in de tropische regenzone minder noordwaarts en bleef de Sahel verstoken van regen. De afkoeling van de Noord-Atlantische Oceaan hangt samen met veranderingen in de  oceaanstromingen. Mogelijk heeft in die periode ook de luchtverontreiniging een rol gespeeld waardoor de zonnestraling minder sterk was.

Dit jaar viel er gemiddeld over de Sahel meer regen dan normaal, maar aan de kust zijn ook gebieden te vinden waar tot 30% minder regen dan normaal is gevallen (figuur 2). De regenhoeveelheid is hier altijd grillig verdeeld en heeft een sterk lokaal karakter. Soms heeft een dorp droogte en het volgende dorp wateroverlast.

Kunnen de bewoners van de Sahel in de nabije toekomst op een voortzetting van deze gunstige condities rekenen? Het antwoord op die vraag is niet eenvoudig omdat de voorspellingen erg onzeker zijn. Computerberekeningen suggereren echter dat naast de onvoorspelbare schommelingen in de oceaanstromingen de opwarming van de aarde een gunstig effect heeft. Het land warmt sterker op dan de oceaan waardoor de West-Afrikaanse moesson versterkt wordt, met gemiddeld meer regenval in de Sahel tot gevolg. Er is wel een verschil tussen de oostelijke Sahel, waar de modellen duidelijk meer regen laten zien, en de westelijke Sahel, waar de veranderingen veel kleiner zijn en zelfs wat droger weer kan voorkomen (figuur 3).

KNMI-klimaatbericht door Rein Haarsma en Geert Jan van Oldenborgh