Hoeveelheid sneeuw van Darcy zelfs in huidig klimaat niet erg zeldzaam

De spectaculaire overgang van zacht winterweer naar ijzige vrieskou met serieuze sneeuwval en stormachtige oostenwind zat al dagen in de verwachting en leidde tot een ware ‘sneeuw-hype’. En inderdaad, de vorstinval werd er een zoals weinig jonge kinderen eerder hebben meegemaakt hebben. Sneeuwstorm Darcy zorgde voor de eerste landelijke code rood sinds 2012 en gaf daarmee naam aan een event dat niemand echt verraste, maar dat desondanks grote impact had. De hoeveelheid sneeuw van Darcy kunnen we in het huidige klimaat gemiddeld eens per vier jaar verwachten. Dit is dus niet erg zeldzaam, zelfs niet in ons huidige, warmere klimaat.

Sneeuwdekmetingen

Sinds de winter van 1957 meten de vrijwillige waarnemers van het KNMI niet alleen de neerslaghoeveelheid, maar rapporteren daarnaast ook de dikte van het sneeuwdek. Dit gebeurt elke ochtend om 9 uur wintertijd, de waarnemingen van maandag 8 februari 2021 staan in figuur 3. Dit lijkt vrij nauwkeurig. Toch is het lastig om de sneeuwdikte objectief te meten, en met name de representativiteit ervan in te schatten voor de omgeving, vooral bij harde wind. De afgelopen dagen verwaaide de sneeuw op veel plaatsen en verzamelde zich in sneeuwduinen van soms wel een meter hoog. Er is dus extra onzekerheid in dit getal door de weersomstandigheden.

Als maat voor de overlast van de sneeuw hebben we gekozen voor de hoogste dagwaarde van de sneeuwdikte gemiddeld over Nederland. Het idee is dat de overlast groter is als er meer sneeuw ligt of als de sneeuw in een groter gebied gevallen is. De meetreeks hiervan is te zien in figuur 1. Voor de winter van 2021 hebben we de niet-gevalideerde data gemiddeld die maandagmiddag 8 februari beschikbaar was. Deze komt voorlopig uit op 37 mm.

Niet erg zeldzaam

De overlast werd niet veroorzaakt door uitzonderlijk veel sneeuw, maar door de combinatie van sneeuw en wind

We hebben de reeks van figuur 1 beschreven met een wiskundige formule die gebruikt wordt om de hoogste waarde van het jaar te beschrijven en die rekening houdt met klimaatverandering. Daaruit volgt dat de kans op minstens zoveel sneeuw als dit jaar ongeveer 25 procent per jaar is (met een onzekerheidsmarge van 4 tot 55 procent). Anders gezegd: de hoeveelheid sneeuw van storm Darcy kunnen we in het huidige klimaat gemiddeld eens per vier jaar verwachten. De hoeveelheid sneeuw (tot 8 februari 2021) is kortom niet erg zeldzaam, zelfs niet in ons huidige, warmere klimaat. De overlast van deze sneeuwstorm werd niet veroorzaakt door uitzonderlijk veel sneeuw, maar door de combinatie van sneeuw en wind.

Trend in sneeuwdikte

De grootste hoeveelheid sneeuw van het jaar is afgenomen, maar hoeveel precies is minder zeker

De maximale sneeuwdikte varieert sterk tussen jaren. De groene lijn in figuur 1 geeft het 10-jaar lopend gemiddelde aan. Deze laat zien dat de maximale sneeuwdikte geleidelijk is afgenomen sinds 1955, van ongeveer 60 millimeter naar 30 millimeter. Ruwweg een factor twee minder sneeuw dus. De wiskundige beschrijving geeft een afname van zo'n 55 procent in sneeuwdikte sinds 1955, met een marge van 10 tot 80 procent. Het is dus wel zeker dat de grootste hoeveelheid sneeuw van het jaar in Nederland is afgenomen. Hoeveel precies is minder zeker, waarschijnlijk is het nu gemiddeld ongeveer de helft van wat het in de jaren '50 was.

Schaatsen

De kou houdt vooralsnog nog even aan (figuur 2), versterkt door het aanwezige sneeuwdek (figuur 3). Zondag werd de eerste ijsdag (maximumtemperatuur onder 0 graden) in twee jaar tijd gemeten in De Bilt. Voor schaatsliefhebbers ziet de ijspluim er in de eerste week goed uit. Lokaal kan de ijsgroei echter geremd worden door de sneeuwlaag op het ijs. Zondag of maandag treedt de dooi mogelijk weer in. Zodra we weten hoe koud het geworden is kunnen we ook analyseren hoe zeldzaam zo'n koudeperiode is in ons opwarmende klimaat.

 

KNMI klimaatbericht van Hylke de Vries, Lars van Galen en Geert Jan van Oldenborgh