IJslandse vulkaan Askja komt snel omhoog na 50 jaar bodemdaling

De vulkaan Askja, een van de rond de dertig actieve vulkanen in IJsland, is voor het laatst uitgebarsten in 1961. Sinds de jaren tachtig daalde de bodem van de krater met meer dan een meter. Deze trend is volledig omgekeerd sinds augustus 2021 en inmiddels is het midden van de vulkaan in een uitzonderlijk tempo met 35 centimeter omhoog gekomen. Askja wordt op dit moment door de IJslandse veiligheidsdienst gekenmerkt als onrustig en nauwlettend in de gaten gehouden.

Askja ligt in het binnenland van het eiland in de wildernis (figuur 1) en wordt gekenmerkt door een grote krater met een doorsnede van acht kilometer. De recente deformatie van Askja is goed te zien op satellietbeelden, die weergeven hoe de vulkaan omhoog is gekomen tussen juli 2021 en juli  2022 (figuur 2).

Onderzoek door zwaartekrachtsmetingen

De oorzaak van de deformatie wordt veroorzaakt door een toename van de druk onder de vulkaan omdat op een diepte van circa  twee kilometer magma ophoopt. Medewerkers van het KNMI/TU Delft voeren in augustus zwaartekrachtsmetingen uit bij Askja (figuur 3). Deze metingen kunnen naast satellietwaarneming inzicht bieden in de hoeveelheid magma die zich onder de vulkaan verzamelt. Samen dragen deze data bij aan het monitoren van de onrustige vulkaan.