Ik zie het klimaat in de Alpen veranderen

Tijdens een bergwandeling in de Alpen deze zomer werd het veranderend klimaat direct voor mij zichtbaar. Het laatste stuk pad naar de berghut dat vroeger (zo'n 25 jaar geleden) over kale rotsen liep, was nu begroeid. Komt dit door het natte en groeizame zomerweer dit jaar of is er meer aan de hand?

Zwitsers klimaat verandert

De temperatuur is in Zwitserland in de afgelopen 150 jaar zo’n twee graden gestegen (figuur 1) en er wordt verwacht dat deze stijging in de toekomst verder versnelt. Ook de neerslag in de winter is toegenomen. De klimaatverandering van Zwitserland volgt het globale patroon en met verder nog de belangrijkste veranderingen: drogere zomers, maar wel extreme neerslagpieken, meer hittedagen (temperatuur boven 25-30 graden) en in de laaggelegen delen minder sneeuw in de winter. De sneeuwgrens is sinds 1984 gemiddeld met zo’n 5 tot 10 meter per jaar hoger komen te liggen.

Boomgrens verschuift

In de Alpen ligt de boomgrens tussen de 1800 en 2200 meter, daarboven is het te koud. Bomen kunnen alleen overleven als tijdens het groeiseizoen de gemiddelde temperatuur minimaal 5 tot 7 graden bedraagt. Per graad opwarming komt deze thermische grens zo’n 150 tot 200 meter hoger te liggen. Door temperatuurstijging kan de boomgrens dus opschuiven en dat wordt op meerdere plaatsen in de Alpen waargenomen.

In hoeverre klimaatverandering hiervoor verantwoordelijk is, is lastig vast te stellen. Niet alleen de temperatuur, maar ook landgebruik zoals begrazing, sneeuwbewegingen, vorstperiodes in de vroege zomer, wind, droogte of concurrentie van andere planten beïnvloeden namelijk het voortbestaan ​​en de groei van bomen.

Tekenbeet

Tijdens de wandeling liepen we een tekenbeet op, dit was in de bergen bij ons nog nooit gebeurd. Komen teken dan ook in de Alpen voor? Teken worden actief zodra de temperatuur boven de 5 tot 10 graden komt. Ze hebben voldoende vocht nodig om te leven en kunnen ook goed tegen lage temperaturen; ze kunnen zelfs enkele uren in de vriezer overleven. Een dik pak (isolerende) sneeuw beschermt de bodem tegen strenge vorst en is dus gunstig voor de overwintering van de teek.

Door mildere winters en neerslagtoename verschuift het verspreidingsgebied van de teek naar Noord-Europa en naar hoger gelegen gebieden. Zo komen teken nu tot ongeveer 1500 meter hoogte voor, maar in de toekomst waarschijnlijk ook op grotere hoogtes.

Berg in beweging

De terugtocht naar het dal verliep anders dan voorheen. Een gebied van de helling was namelijk afgezet en in het dal arriveerden we tenslotte bij twee grote nieuwe damwanden. Dit alles heeft te maken met een reusachtige aardverschuiving die verwacht wordt. De komende tien jaar wordt een afbreuk van zo'n acht miljoen kubieke meter gesteente gevreesd (wat zoveel is als drie Cheops piramides).

Door klimaatverandering smelten gletsjers af en neemt de stabiliteit van de permafrost af. Door deze ontdooide ondergrond is een hele bergflank in beweging gekomen. Omdat het ijs is weggesmolten, kan het smeltwater het gesteente eronder binnendringen en een aardverschuiving veroorzaken (figuur 2). De talrijke sneeuw in de winter en de grote hoeveelheden neerslag in de zomer hebben de beweging van de berg richting dal versneld (figuur 3). De damwanden worden gebouwd om het dorp te beschermen tegen overstromingen en modder/puinstromen die kunnen ontstaan door deze aardverschuiving. Voor het dorp is klimaatverandering een actualiteit waaraan ze zich noodgedwongen moeten aanpassen.

KNMI-klimaatbericht door Dorothé Lucassen