Volgens een nieuwe studie van onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk zal de Golfstroom niet volledig instorten onder klimaatverandering. Dat betekent echter niet dat de Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC), waar de Golfstroom een onderdeel van is, stabiel blijft. Een sterk verzwakte AMOC wordt in het algemeen beschouwd als een ineenstorting, omdat er altijd een zwakke, door de wind aangedreven stroming overblijft.
De Golfstroom is een onderdeel van de complexe circulatie in de Atlantische Ocean, de AMOC (Afbeelding 1). De AMOC transporteert grote hoeveelheden warm water richting Noordwest-Europa, inclusief Nederland. Nederland heeft haar typische zachte zeeklimaat te danken aan de AMOC. De verwachting is dat de AMOC verzwakt onder toekomstige klimaatverandering. In een eerder klimaatbericht hebben we de AMOC uitgebreid besproken.
Naast de verwachte vertraging heeft de AMOC ook een kantelpunt. Dit betekent dat de AMOC ’abrupt’ kan instorten als gevolg van klimaatverandering. Er wordt dan een kritische grens overschreden, het kantelpunt. Wanneer de AMOC eenmaal begint in te storten is dit proces niet te stoppen. Onderzoek van de Universiteit Utrecht liet dit vorig jaar zien in een geavanceerde klimaatsimulatie. In deze simulatie werd alleen het zoutgehalte in de Atlantische Oceaan langzaam veranderd, de effecten van klimaatverandering werden niet meegenomen. Onder deze condities stortte de AMOC in het klimaatmodel volledig in, met wereldwijde gevolgen.
In de nieuwe Britse studie werd de sterkte van de AMOC sterkte onderzocht in 34 verschillende klimaatmodellen. De klimaatmodellen werden onder extreme klimaatverandering geforceerd door ineens de CO2-concentratie met een factor 4 keer te verhogen. Door deze extreme klimaatverandering verzwakt de sterkte van de AMOC sterkte met 20 tot 80 procent in de 90 jaar erna. De Britse onderzoekers laten met een robuuste analyse zien dat er compenserende processen plaatsvinden in de Zuidelijke en Stille Oceaan, waardoor een volledige AMOC ineenstorting onwaarschijnlijk is.
In veel modellen waarin de AMOC instort blijft er een zwakke stroming bestaan. Dit komt omdat het kantelpunt geldt voor dat deel van de AMOC dat te maken heeft met diepe menging en zinkend water in de noordelijke Atlantische Oceaan en een diepe terugstroom van koud zeewater. Deze karakteristieken heeft de sterk verzwakte AMOC niet; vandaar dat dit meestal als een ineenstorting van de AMOC wordt beschouwd. Daarnaast is de afzwakking van de AMOC in de Britse modelsimulaties wellicht nog niet gestopt; de vraag is of de afzwakking niet verder door zou zetten bij langere modelsimulaties.
Het onderzoek toont vooral aan dat omhoogkomend water in de Zuidelijke Oceaan een compenserend effect kan hebben op een afzwakkende AMOC, in overeenkomst met eerder werk. Het kan echter ook een gevolg zijn van een te grove resolutie in de set van 34 klimaat modellen. Fijnmazige klimaatmodellen, waarin oceaanwervels worden meegenomen, laten tegengestelde veranderingen zien in de Zuidelijke Oceaan.
De afgelopen tijd heeft onderzoek naar de AMOC veel stof doen opwaaien in de (sociale) media. Vorige maand kwam er bijvoorbeeld een studie uit die concludeert dat de AMOC niet in sterkte is afgenomen tussen 1963 en 2017. Dit staat in schril contrast met eerder werk, dat juist liet zien dat de AMOC met zo’n 15 procent is afgezwakt sinds 1950. De discussie hierover woedt nog voort.
In 2023 toonden Deense wetenschappers aan dat de AMOC in deze eeuw het kantelpunt bereikt, maar ook bij deze studie werden kanttekeningen geplaatst. Deze nieuwe Britse studie zal ongetwijfeld weer veel (media) aandacht krijgen. Het onderzoek naar de AMOC blijft een actueel onderwerp in de klimaatwetenschap. Zo doen we bij het KNMI onderzoek naar temperatuur- en neerslagveranderingen onder verschillende AMOC-scenario's.
De consensus is dat de toekomstige AMOC zal afzwakken onder klimaatverandering, wat de Britse studie ook laat zien. Of de AMOC ook daadwerkelijk het kantelpunt overschrijdt in de 21e eeuw, dat blijft voor nu een vraag. Een windgedreven component van de AMOC blijft waarschijnlijk bestaan. Een dergelijke sterk afgezwakte AMOC transporteert echter veel minder warmte, en wordt daarom meestal als een ineenstorting beschouwd. Dit zal hele forse gevolgen hebben voor het wereldwijde klimaat, met Europa als sterkst getroffen plek.
In Myanmar is om 7:20 uur Nederlandse tijd (12:50 uur lokale tijd) een zware aardbeving opgetrede...
28 maart 2025 - NieuwsberichtUitbarstingen op de zon kunnen grote effecten hebben op onze vitale infrastructuur. Om deze reden...
27 maart 2025 - NieuwsberichtVliegtuigen stoten CO2 uit en dragen daarmee bij aan de opwarming van het klimaat. Een minder bek...
26 maart 2025 - KlimaatberichtEen nieuw instrument op Schiphol moet de wind veel nauwkeuriger en ruimtelijker gaan meten. Daarm...
24 maart 2025 - Nieuwsbericht