IPCC: klimaatverandering vergroot kwetsbaarheid voedselsystemen

Klimaatverandering vergroot de kwetsbaarheid van voedselsystemen. Ook ecosysteemdiensten en biodiversiteit komen verder onder druk te staan. Er zijn veel effectieve, betaalbare strategieën beschikbaar om zowel klimaatverandering tegen te gaan en tegelijkertijd landdegradatie, verwoestijning en voedselonzekerheid te vertragen of te voorkomen. Dit zijn de belangrijkste bevindingen van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) over klimaatverandering en land.

Het rapport gaat in op de relatie tussen klimaatverandering en wereldwijd landgebruik

Het IPCC-rapport dat vandaag werd gepresenteerd, gaat in op de relatie tussen klimaatverandering en wereldwijd landgebruik en daarmee verbonden kwesties als woestijnvorming, landdegradatie, duurzaam landbeheer, voedselproductie en -veiligheid en de rol van landecosystemen in het klimaatsysteem en de koolstofhuishouding. 

Bestaande menselijke druk op voedselsystemen, ecosysteemdiensten en biodiversiteit wordt door klimaatverandering vergroot. De druk op deze systemen heeft de laatste decennia al een ongekende omvang aangenomen. 

Klimaatverandering boven land sneller

Klimaatverandering boven land gaat sneller dan wereldwijd gemiddeld: de temperatuur boven land is ten opzichte van de pre-industriële periode  ongeveer 1,5 °C gestegen, anderhalf keer zo veel als het wereldgemiddelde. 

Gevolgen voor de landbouw

Bij voortgaande klimaatverandering nemen vegetatie- en biodiversiteitsverlies, brandschade, permafrost- en kustafbraak, bodemerosie en waterschaarste toe. Ook landbouw zal hiervan gevolgen ondervinden. Hierdoor worden de risico's van verminderde gewasopbrengsten, voedselkwaliteit en -aanbod en hogere voedselprijzen steeds groter.

Effectieve strategieën

Een minder dierlijk dieet, vermindering van oogstverlies en voedselverspilling kunnen de druk op het land sterk verminderen en bijdragen aan minder armoede en het verbeteren van de gezondheid

De risico’s van toekomstige klimaatverandering hangen niet alleen af van het niveau van opwarming, maar ook van hoe onze samenlevingen en economieën zich ontwikkelen. Er zijn volgens het rapport veel effectieve strategieën beschikbaar tegen lage tot beperkte kosten die tegelijkertijd klimaatverandering, landdegradatie en voedselonzekerheid tegengaan. De meeste van deze strategieën kunnen worden toegepast zonder te leiden tot concurrentie om land. Zo kunnen een minder dierlijk dieet, vermindering van oogstverlies en voedselverspilling bijvoorbeeld de druk op het land sterk verminderen en bijdragen aan minder armoede en het verbeteren van de gezondheid.

Voordelen vroegtijdige actie 

Vroegtijdige actie op het gebied van klimaatverandering, woestijnvorming, landdegradatie en voedselzekerheid kan zowel op korte als lange termijn voordelen opleveren voor economische ontwikkeling, gezondheid en voedsel. 

Het rapport waarschuwt dat bij het uitblijven van vroegtijdige actie om snelle en vergaande reducties van broeikasgasemissies in alle sectoren, en gedrags- en levensstijlveranderingen te realiseren, de noodzaak van grootschalige inzet van landgebonden opties voor verwijdering van CO2 uit de atmosfeer vergroot. Dit betreft bebossing en biomassa met CO2-afvang en -opslag. Als deze opties op grote schaal en op niet-duurzame wijze worden toegepast, neemt de concurrentie om en druk op land toe en daarmee de risico’s voor de biodiversiteit en voedselzekerheid.

IPCC

Het IPCC is opgericht door de Verenigde Naties. Hun doel is de beschikbare kennis op het gebied van klimaat, klimaatverandering en de gevolgen in kaart te brengen. Vertegenwoordigers van 195 landen kwamen deze week in het Zwitserse Genève bijeen om de samenvatting voor beleidsmakers van het rapport goed te keuren. De Nederlandse delegatie was samengesteld uit vertegenwoordigers van het KNMI, het Planbureau voor de Leefomgeving en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.