IPCC: Onmiddellijke versnelling mondiale klimaatactie nodig om doel 1,5 °C nog te kunnen halen

Het doel van het klimaatakkoord van Parijs - het streven om de opwarming van de aarde beperkt te houden tot 1,5 graden - raakt buiten zicht, tenzij landen gezamenlijk meer ambitie tonen en onmiddellijk in actie komen. Een dergelijke versnelling en versterking van beleidsmaatregelen is nog mogelijk - maar vereist een verregaande transformatie van de systemen die ten grondslag liggen aan onze economie, zoals energie, industrie, transport en landbouw. De komende jaren zijn daarbij doorslaggevend. Dit zijn enkele van de belangrijkste conclusies van het nieuwste rapport van het IPCC, het VN-klimaatpanel, dat maandag 4 april is gepubliceerd.

Stijgende mondiale uitstoot van broeikasgassen

Vergeleken met eerdere decennia, was in het afgelopen decennium (2010-2019) sprake van de grootste absolute toename van de mondiale uitstoot van broeikasgassen, ook al vlakte de procentuele toename af. Ondanks een afname van de energie-intensiteit (de uitstoot per verdiende euro) en een koolstofarmere energieproductie (de uitstoot per geproduceerde energie-eenheid), zorgde de groei van industrie, transport, energieproductie, landbouw en de gebouwde omgeving voor een stijgende uitstoot. 

Huidige toezeggingen van landen volstrekt onvoldoende

Zonder aanscherping van de huidige plannen stevent de wereld  af op circa 3,2 °C opwarming in 2100

De huidige toezeggingen van landen over beperking van hun uitstoot zijn onvoldoende om de temperatuurstijging onder de 1,5 graden te houden. Zonder aanscherping van de huidige plannen stevent de wereld volgens het IPCC af op circa 3,2 graden opwarming in 2100.

Voor 1,5 graden geven de meeste berekeningen aan dat de mondiale uitstoot vóór 2025 zijn hoogste punt bereikt moet hebben, rond 2030 al bijna gehalveerd moet zijn en rond 2050 op nul moet uitkomen, om daarna negatief te worden, dat wil zeggen dat er grote hoeveelheden CO2 uit de atmosfeer worden gehaald.

Om ruim onder de 2 graden te blijven is er iets meer ruimte, maar ook hier moet de uitstoot in de komende jaren fors dalen en enkele decennia later op nul uitkomen. Het huidige klimaatbeleid is nog volstrekt onvoldoende en levert in 2030 hooguit een stabilisatie van de uitstoot op.

Klimaatactie en duurzame ontwikkeling

Een andere belangrijke conclusie van het rapport is dat duurzame ontwikkeling niet zonder klimaatmitigatie mogelijk is en klimaatmitigatie niet zonder duurzame ontwikkeling. Klimaatmitigatie bestaat uit maatregelen bedoeld om de opwarming van de aarde te beperken. Voor een groot deel gaat dit hand in hand met het realiseren van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s), maar soms staan doelen ook op gespannen voet met elkaar.

Beperkte economische, sociale en institutionele middelen in lage- en middeninkomenslanden leiden vaak tot een hoge mate van kwetsbaarheid en een gering aanpassingsvermogen. Zo heeft de scherpe daling van kosten van technologieën voor zonne-energie en elektrische auto’s positieve gevolgen voor het terugdringen van de uitstoot, maar negatieve gevolgen voor het milieu en mensen - denk aan de winning van grondstoffen voor batterijen in lage- en middeninkomenslanden. Rechtvaardigheid is daarom een belangrijke randvoorwaarde voor gebruikmaking van deze technologieën, binnen landen, maar ook over landsgrenzen heen.

Recente IPCC-rapporten

Iedere 7 jaar geeft het IPCC een nieuw overzicht van de wetenschappelijke inzichten rond klimaatverandering

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is de organisatie van de Verenigde Naties om de risico's van klimaatverandering te evalueren. Het IPCC doet zelf geen onderzoek, maar zorgt ervoor dat beleidsmakers gevoed worden met de meest actuele en relevante wetenschappelijke inzichten rondom klimaatverandering. Iedere zeven jaar geeft het IPCC een nieuw overzicht van de wetenschappelijke inzichten rond klimaatverandering. 

Het rapport van vandaag is het derde en laatste deel en gaat in op het tegengaan van verdere klimaatverandering en welke maatregelen daarvoor nodig zijn (klimaatmitigatie). Deel 1 kwam afgelopen augustus 2021 uit en ging over de natuurwetenschappelijke basis. Deel 2 over aanpassing aan de gevolgen (klimaatadaptatie) werd eind februari 2022 gepubliceerd.

Lees het uitgebreide nieuwsbericht bij Planbureau voor de Leefomgeving.