Klimaat penalty: slechtere luchtkwaliteit door klimaatverandering

Door klimaatverandering kan de luchtkwaliteit in landen met veel uitstoot van CO2 verder verslechteren: een extra klimaatstraf als de oorzaak van de luchtvervuiling onvoldoende wordt aangepakt. Dat blijkt uit het jaarlijkse rapport over luchtkwaliteit en klimaat van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO).

Klimaatverandering en luchtkwaliteit hangen sterk samen 

CO2-uitstoot beïnvloedt niet alleen het wereldwijde klimaat, maar ook de luchtkwaliteit op lokale en regionale schaal

Klimaatverandering en luchtkwaliteit hangen sterk met elkaar samen. De uitstoot van CO2 beïnvloedt niet alleen het wereldwijde klimaat, maar ook de luchtkwaliteit op lokale en regionale schaal. Dit komt omdat CO2 vaak bij dezelfde processen vrijkomt als gassen en luchtdeeltjes (aerosolen) die de luchtkwaliteit verslechteren.  

Klimaatverandering door CO2 stijging zorgt lokaal voor een verandering in wind, regen, temperatuur en luchtvochtigheid en dat heeft weer gevolgen voor het ontstaan en verdwijnen van luchtvervuiling. Andersom beïnvloedt luchtvervuiling het klimaat via het broeikasgas ozon en kleine zwevende deeltjes in de lucht (aerosolen) die zonlicht absorberen of weerkaatsen en wolken veranderen. 

Maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan hebben dus invloed op de luchtkwaliteit en andersom. De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) brengt daarom sinds 2021 elk jaar een rapport uit over de staat van de luchtkwaliteit en het verband met klimaatverandering. 

Klimaatverandering verergert luchtvervuiling door bosbranden 

Het meest recente WMO-rapport laat zien dat vorig jaar grote branden in Siberië, Canada en het westen van de Verenigde Staten voor hoge concentraties aerosolen zorgden. Dit jaar werden Frankrijk en Spanje getroffen door de grootste bosbranden van de afgelopen twintig jaar tijdens de hittegolven van deze zomer (figuur 1 en 2).

Bosbranden zorgen voor extra uitstoot van CO2 wat bijdraagt aan de wereldwijde opwarming

Hitte, droogte en bliksem verhogen de kans op bosbranden en in een warmer klimaat komen deze omstandigheden vaker voor. Volgens een recent rapport van de Verenigde Naties (UNEP: United Nations Environmental Programme) neemt het aantal bosbranden tot 2100 daarom mogelijk met 50 procent toe. Bosbranden zorgen voor extra uitstoot van CO2 wat bijdraagt aan de wereldwijde opwarming. Daarnaast verslechtert de luchtkwaliteit in de regio’s waar veel bosbranden plaatsvinden. 

Klimaatverandering vergroot luchtvervuiling door smog tijdens hittegolven 

Hittegolven nemen toe en dit zal de luchtvervuiling door ozon in gebieden met veel uitstoot verergeren

Tijdens een hittegolf is de luchtkwaliteit vaak slecht. De vervuilde lucht mengt niet goed met de hogere, schone luchtlagen en door de hitte en de grote hoeveelheid zonnestraling ontstaat extra veel ozon in de uitlaatgassen dichtbij de grond. De frequentie, duur en intensiteit van hittegolven nemen toe als de aarde verder opwarmt en dit zal de luchtvervuiling door ozon in gebieden met veel uitstoot verergeren.

In gebieden met weinig uitstoot zorgt klimaatverandering juist voor een snellere afbraak van ozon bij de grond en verbetert de luchtkwaliteit. Zo bezien worden maatregelen die de uitstoot van uitlaatgassen tegengaan door klimaatverandering beloond met nog lagere ozonconcentraties, regio's met blijvend hoge uitstoot worden gestraft met nog hogere ozonconcentraties. 

Klimaat penalty met name in Azië

Vooral in delen van Azië, waar de CO2-uitstoot door het verbranden van fossiele brandstoffen naar verwachting nog toe zal nemen, worden in de toekomst hogere ozonconcentraties verwacht. Het grootste deel van de toename komt door de uitstoot van vervuilende gassen bij verbrandingsprocessen.

Een klimaat penalty is een extra verslechtering van de luchtkwaliteit als gevolg van klimaatverandering

Ongeveer 20 procent kan worden toegeschreven aan de toename van de frequentie, duur en intensiteit van hittegolven. Dit deel wordt dan ook wel de klimaat penalty genoemd: een extra verslechtering van de luchtkwaliteit als gevolg van klimaatverandering. De regio’s met de grootste klimaat penalty beslaan maar een klein deel van de aarde, maar het is wel het gebied waar ongeveer een kwart van de wereldbevolking leeft. De klimaat penalty kan daarom leiden tot een slechtere gezondheid voor honderden miljoenen mensen.