KNMI en Watersnoodramp: gevecht tegen de klok

In de uren voorafgaand aan de Watersnoodramp op 1 februari 1953 was de spanning in de weerkamer van het KNMI in De Bilt om te snijden. Meteoroloog Postma was ernstig bezorgd over de stormdepressie die de Noordzee naderde en de zeer hoge waterstanden die de wind zou gaan veroorzaken.

Het zuidelijk deel van de Noordzee kreeg een enorme "waterberg” te verwerken

Op zijn initiatief gingen daags tevoren waarschuwingen uit voor “gevaarlijk en later voor zeer gevaarlijk hoogwater”, een benaming die nog nooit was gebruikt en waarmee hij de ernst van de situatie wilde benadrukken. Hij en zijn collega’s in de weerkamer in De Bilt dachten toen niet aan een watersnood maar ze zagen wel een zeer zware storm naderen die veel schade en ellende zou gaan veroorzaken. Het zuidelijk deel van de Noordzee kreeg een enorme "waterberg” te verwerken.  

Waarschuwing voor gevaarlijk hoog water

Aan het einde van de middag van zaterdag 31 januari 1953 stuurt de toenmalige Stormvloedseindienst, ondergebracht bij het KNMI, een telegram uit. Dit bericht werd op de radio in de door het ANP verzorgde nieuwsuitzending voorgelezen: “Boven het noordelijk en westelijk deel van de Noordzee woedt een zware storm tussen noordwest en noord. Het stormveld breidt zich verder over de noordelijke en oostelijke Noordzee uit. Verwacht mag worden dat de storm de hele nacht zal voortduren. Daarom werden vanmiddag de groepen Rotterdam, Willemstad en Bergen op Zoom gewaarschuwd voor gevaarlijk hoog water”.

Het waarschuwingstelegram dat het KNMI aan diverse instanties waaronder Rijkswaterstaat en de Provinciale Waterstaat verstuurde heeft echter weinig mensen bereikt. In het weekeinde waren alle kantoren onbemand, zodat de autoriteiten niet in actie kwamen. Ook de bevolking werd nauwelijks bereikt. Een tv had nog niemand en op de radio klonk om middernacht het Wilhelmus waarna de beide radiozenders uit de lucht gingen. Meteoroloog Postma heeft al het mogelijke in het werk gesteld om de radiozenders die nacht in de lucht te houden maar ook dat mocht niet baten. Daags daarna voltrok zich een van de ergste rampen van de Nederlandse geschiedenis waarbij 1836 landgenoten de dood vonden.

Een storm als die van 1953 is vandaag de dag vaak al een dag of vier tevoren zichtbaar op de weerkaarten

Terugkijkend op de ramp, 65 jaar later, is nauwelijks te bevatten wat zich die nacht heeft afgespeeld. Weerwaarschuwingen en weerberichten worden tegenwoordig continu via tal van kanalen verspreid en een storm als die van 1953 is vandaag de dag vaak al een dag of vier tevoren in de modelberekeningen te vinden. Dat blijkt uit naberekeningen van de storm van 1953 met de huidige weermodellen.  

Windkracht 11

De storm die Nederland teisterde in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 hoort tot de zwaarste in de geschiedenis. Geruime tijd woedde langs onze kust een zware tot zeer zware storm (windkracht 10 tot 11) met windstoten van 144 kilometer per uur. In de Zeeuwse wateren bereikte de storm kort voor middernacht zijn hoogtepunt. Vlissingen kreeg toen te maken met de grootste opwaaiing, zo’n 3.10 meter boven normaal. Halverwege de nacht kwam het water tot 4.55 meter boven NAP. Bij de storm van 6 december 2013 werd een waterstand bereikt van 3.99 meter boven normaal. Dat was de hoogste stand sinds de Watersnood van 1953.