Koninklijk huwelijksweer: 020202 recordzacht

Het koninklijk huwelijksfeest profiteerde zaterdag 2 februari 2002 van voorjaarsachtig weer met temperaturen van 15 graden. In het zuidoosten van het land werd zelfs ruim 17 graden gemeten (17,4 in Arcen), in De Bilt 15,5 graden. Voor De Bilt is dat een nieuw recordvoor begin februari: het vorige was 14,7 graden op 7 februari 1990. Op 9 februari 1989 werd in Epen Zuid-Limburg 17,6 graden gemeten, landelijk de hoogste temperatuur in de eerste tien dagen van de maand. Het koninklijk paar heeft geluk gehad, het had net zo goed streng kunnen vriezen, zoals in 1956 toen De Bilt op deze dag -17,4 graden noteerde.

De 2e februari, de huwelijksdatum van Willem Alexander en Maxima, volgens de Katholieke Kerk Maria Lichtmis, is de dag met de meeste weerspreuken. In de volksweerkunde is de 2e februari een merkeldag. Het weer op zo'n overgangsdag zou van belang zijn voor de rest van de maand of het seizoen. Wetenschappelijk is dat niet hard te maken, maar het langer worden van de dagen was ook vroeger opvallend. Volgens bijgeloof maakten de boze wintergeesten de weg vrij voor goede geesten die voor rijke oogsten konden zorgen. Maria Lichtmis is het feest van het licht, de komst van het voorjaar. In de Verenigde Staten is 2 februari de "groundhog day". De "groundhog" (grondeekhoorn) wordt uit zijn winterslaap gehaald. Als dat beest z'n schaduw ziet duurt de winter nog zes weken, anders is het volgens het volksgeloof gebeurd met de kou. De beroemdste groundhog, die iedereen in de VS kent, is Phil uit Pennsylvania in Punxsutawney. Canada kent 'groundhog' Wiarton Willy die in Wiarton, Ontario verschijnt. De uitkomsten kunt u volgen op The Weather Networken The Weather Channel.

Volgens veel spreuken moet de ergste winterkou na 2 februari echter nog komen. Uit een eeuw weer blijkt inderdaad dat de winter juist rond deze tijd nog wel eens de aanval opent, maar nu is dat niet aan de orde. Heel anders dan vorig jaar toen het op 2 februari 2001 langdurig sneeuwde. De strijd om de winter werd het hele weekeinde voortgezet met ijzel, sneeuw en wind. In het noorden woei de 20 cm dikke sneeuwlaag op tot duinen van ruim een halve meter, op de Veluwe bezweken takken onder de ijslast en ook Amsterdam kreeg een dikke laag ijs. Gelijk daarna werd het lenteachtig met uitzonderlijk hoge temperaturen.

De 20e eeuw kent meer voorbeelden van extreem weer rond begin februari. In 1956 kwam de winter pas rond deze tijd op gang met zelfs overdag zeer strenge vorst (onder -15) en een ijzige wind. Februari 1956 werd met gemiddeld -6,4 graden en een gemiddeld minimum van -11,4 graden de koudste sprokkelmaand in zeker drie eeuwen. Ook in de winter van 1963 was rond deze tijd sprake van bar winterweer maar het beruchtst zijn de oorlogswinters. Vooral in 1942 viel veel sneeuw en was het koud. Winterswijk noteerde op 27 januari -27,4 graden, in ons land de laagste temperatuur ooit. Ook op 2 februari 1954 was het bitter koud met strenge vorst en harde wind: daags daarna volbracht 82% van de deelnemers de Elfstedentocht bij matige vorst en op prachtig ijs.

Gemiddeld over vele jaren is de 2e februari een gewone winterdag met 1 tot 4 uur zon en temperaturen boven nul. Een maximum van 6 en een minimum van +1 graden is dan normaal voor De Bilt en Amsterdam. Over ruim honderd jaar lag de middagtemperatuur op negentig 2e februari's boven nul, op zes dagen zelfs boven 10 graden. 's Ochtends was het wel vaak vriesweer: ongeveer de helft van alle 2 februari's van de 20e eeuw begon met vorst. Op 57 dagen van de laatste honderd jaar viel er neerslag, maar meestal slechts hooguit enkele tienden tot enkele millimeters. Zeven dagen waren zeer nat met meer dan 10 mm regen.

Met dank aan Huug van den Dool en Dan Suri