Lucht schoner door milieumaatregelen en recessie

De concentratie stikstofdioxide (NO2) in de lucht boven Europa is tussen 2004 en 2010 sterk afgenomen. Op sommige plekken tot vijftig procent. In Nederland is de concentratie tot een kwart gedaald, blijkt uit KNMI-onderzoek. Deze daling is volgens de onderzoekers het gevolg van maatregelen die de uitstoot van NO2 beperken, maar de economische recessie van 2009 heeft een even groot aandeel in de afname.

Op basis van satellietmetingen van het Nederlandse ozon meetinstrument (OMI) hebben Patricia Castellanos en Folkert Boersma van het KNMI en verbonden aan de TU Eindhoven, jaarkaarten gemaakt van NO₂-concentraties boven Europa. De kaarten tonen duidelijk dat de NO₂-concentraties tussen 2004 en 2010 jaarlijks verschillen. Daarnaast laten de zesjarige metingen zien dat de ontwikkeling van dit soort luchtvervuiling grillig verloopt, en niet lineair zoals eerder werd aangenomen.

De gestage NO₂-afname in de Europese lucht tot 2008 is volgens de KNMI-onderzoekers het gevolg van maatregelen die de uitstoot van luchtvervuilende stoffen terug moeten dringen, zoals schonere motoren en industrie. Op de kaarten is ook duidelijk het in gebruik nemen van kolengestookte elektriciteitscentrales in Europa terug te vinden, maar ook is te zien dat er elektriciteitscentrales schoner zijn gaan produceren.

De kaart van 2009 toont een zo sterke afname van NO₂-concentraties boven Europa, dat dit niet alleen te verklaren valt met de invoering van milieumaatregelen. De analyse van Castellanos en Boersma toont aan dat de afname voor een minstens zo groot deel komt door de economische recessie. Hierdoor is er minder verkeer en neemt de industriële productie af, waardoor ook de uitstoot van vervuilende stoffen minder wordt. Dat effect is duidelijk te zien op de kaarten met satellietmetingen van OMI in 2009 en 2010.

Stikstofdioxide is een van de luchtvervuilende stoffen in de atmosfeer die OMI in kaart brengt. Het Nederlandse ozon monitoring instrument meet sinds 2004 als eerste in de wereld nauwkeurig en binnen een dag de samenstelling van de atmosfeer. Zo kan wereldwijd bekeken worden hoe sterk de luchtvervuiling is en hoe deze zich ontwikkelt. Het voordeel van OMI ten opzichte van grondmeetstations is dat satellietmetingen een consistent beeld geven van de luchtvervuiling omdat er overal op dezelfde wijze gemeten wordt. Een ander verschil is dat OMI de hele luchtkolom meet terwijl de grondmeetstations alleen op leefniveau meten.

Dr. Patricia Castellanos en dr. Folkert Boersma (KNMI en verbonden aan TU Eindhoven) hebben hun onderzoeksresultaten gepubliceerd in Scientific Reports van Nature onder de titel 'Reductions in nitrogen oxides over Europe driven by environmental policy and economic recession'.