Menselijke activiteiten vervuilen ook het zuidelijk halfrond aanzienlijk

Berekeningen van het transport van lucht in de atmosfeer met een computermodel wijzen erop dat in minder dan een jaar de totale hoeveelheid lucht van het noordelijk naar het zuidelijk halfrond getransporteerd wordt en omgekeerd. Dit is één van de conclusies uit het proefschrift "The Impact of Atmospheric Transport on the Tropical Tropospheric Composition" van Mijke Zachariasse. Op 20 juni heeft Zachariasse dit proefschrift verdedigd op de Technische Universiteit Eindhoven.<br/><br/>Prof.dr. H. Kelder van het KNMI en tevens hoogleraar atmosferische fysica aan de Technische Universiteit Eindhoven is promotor en prof.dr. J. Lelieveld van het Max-Planck Institut für Chemie in Duitsland is tweede promotor.

Het onderzoek is uitgevoerd op het KNMI in het kader van een groot internationaal project, het Indische Oceaan Experiment (INDOEX). Het doel van INDOEX was te onderzoeken hoe luchtvervuiling uit India, zuidoost Azië, en Afrika de tropische atmosfeer beïnvloedt. In haar onderzoek heeft Zachariasse chemische metingen van deze meetcampagne geanalyseerd en bepaald waar de lucht boven de Indische Oceaan vandaan komt.

De scheiding tussen beide halfronden wordt gevormd door de Intertropische Convergentie Zone (ITCZ), de plaats waar de lucht van beide halfronden aan het aardoppervlak samenstroomt. Deze samenstroming leidt tot wolkenvorming en de zone kan in satellietbeelden worden herkend als een wolkenband. De ITCZ vormt een barrière voor uitwisseling van lucht en vervuiling tussen beide halfronden. Echter, deze barrière lekt. Uitwisseling van lucht is belangrijk omdat de atmosfeer op beide halfronden een heel eigen chemische samenstelling heeft. Dit wordt veroorzaakt door invloeden van de mens. In de tropen vindt op grote schaal verbranding van biomassa en fossiele brandstoffen plaats. Het grootste deel van deze luchtvervuiling komt op het noordelijk halfrond terecht. De lucht van het zuidelijk halfrond is relatief schoon. Transport van het noordelijk naar het zuidelijk halfrond bepaalt dus grotendeels de mate van vervuiling op het zuidelijk halfrond.
Met behulp van computerberekeningen toont Zachariasse aan dat het transport van lucht wordt beheerst door de verplaatsing van de ITCZ in de loop van de seizoenen. De uitwisseling vindt voornamelijk plaats in de hogere luchtlagen (8-12 km) in het uitstroomgebied van de wolken van de ITCZ. Lucht uit de tropen kan zo tot in de subtropen van het andere halfrond reiken, alwaar het weer verder richting gematigde breedte stroomt. Dit betekent dat de vervuiling van India en zuidoost Azië een groot verspreidingsbied krijgt. Dit kan met name op het zuidelijk halfrond belangrijke klimaatconsequenties hebben.