Nederlands satellietinstrument OMI volgt Griekse rook

Satellietbeelden zijn een belangrijk hulpmiddel bij de bestrijding van de bosbranden in Griekenland. Het Nederlandse Ozone Monitoring Instrument (OMI) laat de rooksporen duidelijk zien aan de hand van metingen van stikstofdioxide (NO2).   

Onderzoekers van het KNMI, dat de wetenschappelijke leiding heeft over OMI, hebben de satellietbeelden vand de afgelopen dagen nader onderzocht om de rook te analyseren. Bij bosbranden komt onder andere stikstofdioxide vrij. Dit gas, dat in hoge concentraties giftig is, speelt een belangrijke rol bij de vorming van smog. NO2 heeft rechtstreeks invloed op de kwaliteit van de lucht in de troposfeer. De belangrijkste bron van NO2 in de troposfeer is menselijk handelen in de vorm van verkeer, zware industrie, en verbranding van biomassa. De door OMI gemeten NO2 concentraties boven Griekenland zijn vergelijkbaar met die van zwaar vervuilde gebieden op aarde.

Naast NO2 meet het OMI instrument nog een scala aan andere atmosferische bestanddelen. Een daarvan is de hoeveelheid aerosol in de atmosfeer. Aerosolen zijn minuscule vaste en vloeibare deeltjes die afkomstig kunnen zijn van bijvoorbeeld woestijnstormen, vulkanen en industrie, maar ook van bosbranden. Aerosolen spelen een belangrijke, maar nog weinig begrepen rol in de energiehuishouding in de aardatmosfeer doordat zij zelf zonlicht absorberen, maar ook omdat zij een rol spelen in de vorming van wolken, die juist zonlicht terugkaatsen.

De OMI metingen laten zien hoe de bosbranden in Griekenland grote hoeveelheden NO2 produceren, die onder invloed van de krachtige noordoostenwind als een grote pluim richting de de Libische kust waait. Ieder plaatje zoals hieronder afgebeeld geeft de situatie van één dag weer.

Ergste bosbranden sinds mensenheugenis
De branden die ook woonwijken zijn binnengedrongen, hebben inmiddels aan 67 mensen het leven gekost. Alleen al op 27 augustus werden zo'n 170 branden geteld in het gebied van de Ionische Zee in het westen, Ionannina in het noorden en de Peleponnesos in het zuiden. Vooral de berggebieden van het Griekse schiereiland Peleponnesos vallen ten prooi aan de vlammen. Ook het zuiden van Italië heeft te maken met enorme bosbranden. Vooral op Sicilië zijn vele hectares verloren gegaan.    

Bosbranden hangen samen met weersomstandigheden
De verspreiding van bos- en heidebranden hangt samen met weersomstandigheden. Vooral in een onstabiele atmosfeer met sterke (omhooggerichte) winden (thermiek) kunnen de branden snel om zich heen grijpen en hevig worden. Griekenland en Italië beleven dit jaar één van de warmste en droogste zomers ooit. In Griekenland kwamen verspreid over de drie zomermaanden zelfs drie hittegolven voor. Het heetst werd het in juni toen een week achtereen meer dan 40 graden werd en lokaal zelfs temperaturen zijn gemeten van 47 graden. Zoveel hittegolven en zulke extreme warmte is volgens de Griekse meteorologische dienst een zeldzaamheid.