Regelmatig vragen mensen ons waarom het nog steeds belangrijk is om aan te tonen dat er een verband is tussen extreem weer en klimaatverandering. Het is toch duidelijk dat het klimaat verandert? Toch is dit te kort door de bocht: extremen worden steeds meer beïnvloed door klimaatverandering, maar niet altijd en overal. Soms wordt het extreme weer zelf (nog) niet versterkt, maar zorgt klimaatverandering wel voor een grotere impact.
Het onderzoek naar de rol van klimaatverandering bij extreem weer heet klimaatattributie. Bij hittegolven vinden we vaak een verband tussen extreem weer en klimaatverandering: hittegolven worden bijna overal ter wereld extremer door klimaatverandering. De hittegolf in Argentinië en Paraguay van afgelopen december bijvoorbeeld is nu ongeveer 60 keer waarschijnlijker is door klimaatverandering. Tijdens die hittegolf steeg op verschillende plaatsen de maximumtemperatuur een week lang gemiddeld boven de 40 graden (figuur 1).
Een voorbeeld van een studie waar de link met klimaatverandering niet direct zichtbaar is de huidige droogte in Argentinië (figuur 2). De link tussen klimaatverandering en droogte is vaak lastig te leggen. Een droogteperiode heb je doorgaans maar een enkele keer per jaar. Je hebt dus gegevens van heel veel jaren nodig om een trend te zien. Bovendien speelt toeval een grote rol. Met toeval bedoelen we dat het klimaat van nature varieert. Toevallig een aantal jaren met droogtes betekent daardoor nog niet dat klimaatverandering hiervan de oorzaak is. Voor temperatuur speelt toeval een veel kleinere rol en is de invloed van klimaatverandering sneller merkbaar.
Voor de droogte in Argentinië kwamen we tot de conclusie dat de geringe hoeveelheid neerslag nog goed verklaard kan worden door toeval. De natuurlijke variaties in regenval zijn in dit gebied erg groot. Ze hangen samen met ENSO, de sterke klimaatschommeling in de tropische grote oceaan. Als de oceaan afkoelt tijdens een La Niña zoals nu, dan verandert dat weerpatronen wereldwijd (figuur 3). In Argentinië neemt de kans op droogte dan toe. Een eventuele trend door klimaatverandering is mede door deze grote natuurlijke variaties (nog) niet zichtbaar.
Toch is het ook weer te kort door de bocht om te concluderen dat klimaatverandering bij de droogte in Argentinië geen rol speelt. De gevolgen van de droogte zijn door de voorafgaande hitte in afgelopen december namelijk stukken groter. Tijdens die hittegolf verdampte er meer oppervlakte- en bodemwater dan normaal. Hierdoor is er tijdens de huidige droogte minder water beschikbaar voor consumptie en irrigatie. En de hittegolf in december is wel aantoonbaar extremer geworden door klimaatverandering. Dus via een omweg is de impact van droogte toch groter door klimaatverandering.
Dankzij attributie-studies kunnen we wetenschappelijk onderbouwde conclusies trekken. Zonder deze studies worden nog wel eens verkeerde conclusies getrokken. Om te laten zien wat we wel en niet kunnen zeggen, is het belangrijk om dit soort onderzoek te blijven doen. Op die manier kunnen we zo ook laten zien hoe klimaatverandering en andere factoren soms via omwegen toch impact kunnen hebben op de samenleving. Daarom is het dus belangrijk om extreem weer en de relatie met klimaatverandering te blijven duiden.
Het klimaat verandert en dat merken we bijna iedere dag. Het KNMI is de afgelopen jaren veranderd...
22 juli 2024 - NieuwsberichtHoera, het broeikaseffect is tweehonderd jaar oud! Of in ieder geval de eerste beschrijving ervan...
17 juli 2024 - KlimaatberichtVandaag, 15 juli is het precies 20 jaar geleden dat de Aura-satelliet werd gelanceerd, met daar a...
15 juli 2024 - NieuwsberichtMet indrukwekkend veel detail heeft satelliet EarthCARE zijn eerste metingen verricht van de hoev...
12 juli 2024 - Klimaatbericht