Nieuwe bron van methaan ontdekt

Bossen en planten blijken een belangrijke natuurlijke bron van methaan te zijn. Dit blijkt uit een publicatie die op 12 januari jl. is verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift <i>Nature</i>. Dit is een opzienbarend en onverwacht resultaat.

Tegelijkertijd is het goed nieuws voor het begrip van het klimaatsysteem. Meer zekerheid over de bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de hoeveelheid methaan in de atmosfeer leidt tot meer zekerheid over de bijdrage van menselijk handelen aan de toegenomen hoeveelheid methaan in de atmosfeer en dus aan het door de mens versterkte broeikaseffect.

Belangrijk broeikasgas
Methaan is, na kooldioxide, het belangrijkste broeikasgas, dat door menselijke activiteiten wordt uitgestoten. Tegenwoordig is meer dan de helft van de methaanemissies direct gerelateerd aan menselijk handelen. Naast de winning en verbranding van fossiele brandstoffen (kolen, gas, olie) zijn de belangrijkste methaanbronnen gerelateerd aan rijstbouw, veeteelt en afvalverwerking. Door de uitbreiding van al deze activiteiten is de methaanconcentratie sinds de achttiende eeuw met ongeveer 150% toegenomen.

Met het nu gepubliceerde resultaat lijken enkele puzzelstukjes rond methaan in elkaar te passen. In maart 2005 werd in het tijdschrift Science op basis van satellietwaarnemingen geconcludeerd dat er veel meer methaan in de atmosfeer boven tropische regenwouden is dan tot dan toe was aangenomen. De nieuwe studie maakt aannemelijk dat de dichte vegetatie van de tropische regenwouden inderdaad een belangrijke bron van methaan is, waarmee de waargenomen methaanwolken kunnen worden begrepen.

Ingrijpend effect menselijk handelen op methaanbudget 
De snelheid waarmee de wereldgemiddelde methaanconcentratie groeit is de afgelopen twee decennia afgenomen. In het jaar 2000 nam de wereldgemiddelde concentratie zelfs even tijdelijk af. Er wordt al jaren gespeculeerd over de mogelijke oorzaak van de afnemende groei. Onder andere is voorgesteld dat nieuwe rijstbouwtechnieken op drogere velden de methaanuitstoot hebben verminderd. Ook is wel genoemd als mogelijk oorzaak de verminderde productie van olie en gas in begin jaren negentig na het uiteenvallen van de voormalige Sovjet-Unie. Nu lijkt er een nieuwe en aannemelijke verklaring te zijn: de niet-aflatende wereldwijde ontbossing, met name die in tropische streken. Immers, indien er ergens een boom worden gekapt is er weer een bron van methaan minder. Het verontrustende van deze nieuwe verklaring is dat hiermee het effect van menselijk handelen op het methaanbudget nog ingrijpender is dan tot nu toe gedacht omdat de toename ten gevolge van bovengenoemde menselijke activiteiten naar nu blijkt deels wordt gemaskeerd door een afname van de natuurlijke bron door ontbossing.

Bosaanplant
Heeft het nu wel zin heeft om bos aan te planten om het ene broeikasgas (kooldioxide) op te nemen indien datzelfde bos een ander broeikasgas (methaan) uitstoot? Het antwoord hierop is ‘ja’. Het opname-effect van kooldioxide is namelijk veel groter dan het effect van de extra methaanuitstoot. Het klimaateffect van bosaanplant is mogelijk wel iets minder effectief dan eerder was gedacht. De noodzaak van een gedifferentieerd klimaatbeleid wordt hiermee bevestigd.