Nieuwe leerstoel brengt gevolgen klimaatverandering en ijsvrij Arctisch gebied in beeld

Het Arctische gebied maakt snelle en hevige veranderingen door. De temperatuur stijgt er twee tot drie keer zo snel als in de rest van de wereld, zee-ijs smelt razendsnel weg, en de neerslag neemt toe. Waar leiden deze veranderingen toe? Zijn we op weg naar een ijsvrije Arctic, waar de temperatuur zo mild wordt dat regenval de norm wordt in plaats van sneeuw? En zo ja, wat zijn hiervan de gevolgen, bijvoorbeeld voor Arctische ecosystemen en voor de koolstofcyclus?

Deze vragen komen aan de orde in de inaugurele rede van prof. dr. Richard Bintanja op 6 februari 2018 aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), ter aanvaarding van de nieuwe leerstoel 'Climate and Environmental Change' aan de Faculty of Science and Engineering.

Om deze vragen te beantwoorden, zal Bintanja – die sinds 1995 als Senior Researcher Climate Change bij het KNMI werkt - in zijn rede voorstellen om de krachten van het Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG) van de RUG en het KNMI te bundelen.

ESRIG is gespecialiseerd in observationele kennis omtrent Arctische ecosystemen en processen die de concentratie van CO2 bepalen (de koolstofcyclus), terwijl het KNMI met EC-Earth een gerenommeerd klimaatmodel in huis heeft, wat momenteel wordt uitgebreid tot een Earth System Model.

Nauwkeuriger scenario's

Richard Bintanja is gespecialiseerd in poolonderzoek en heeft meerdere excursies naar het Noordpoolgebied ondernomen. Het is bekend dat er de komende decennia enorme veranderingen gaan plaatsvinden in de noordpoolgebied, en die hebben allerlei grote gevolgen. Richard Bintanja: “Ik was twee jaar geleden op Spitsbergen en heb daar aan den lijve ervaren hoe snel Arctische gletsjers zich momenteel terugtrekken. Volgens een vrije recente zeekaart voeren we namelijk dwars door een ijsveld, maar die was in geen velden of wegen te bekennen. Een voorteken van de grote veranderingen. Wat ik wil gaan doen aan de RUG is klimaat, ecologie en de koolstofcyclus in het noordpoolgebied samenbrengen in één overkoepelend model. Daarmee krijgen we beter inzicht in wat ons te wachten staat aan directe en indirecte effecten, niet alleen voor het Arctische klimaat en ecosystemen, maar bijvoorbeeld ook voor het klimaat in onze regio.”

Over de leerstoel

De leerstoel ‘Climate and Environmental Change’ beoogt om de observationele kennis binnen ESRIG van de koolstofcyclus en ecosystemen op een slimme manier te koppelen aan het klimaatmodelleerwerk van het KNMI. Door de modelvalidatie toe te spitsen op de interacties tussen klimaat enerzijds en koolstofcyclus/ecosystemen anderzijds, kan dit mondiale Earth System Model nauwkeuriger schattingen te maken van de toekomst van het Arctische gebied. Hieruit wordt duidelijk wanneer en hoe het zee-ijs zal verdwijnen en wat de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld mariene Arctische ecosystemen. Hiermee kan een nauwkeuriger scenario gemaakt worden van de grote veranderingen die het Arctisch gebied en daarbuiten in de (nabije) toekomst te wachten staan.

Richard Bintanja

Richard Bintanja (1967) studeerde Meteorology and Physical Oceanography aan de Universiteit van Utrecht. Hij behaalde zijn PhD in 1995 met het proefschrift 'The Antarctic Ice Sheet and Climate'. Sinds 2007 bestudeert hij bij het KNMI het polaire klimaat door middel van waarnemingen en klimaatmodellen. Hij heeft gewerkt aan de interacties tussen ijskappen en de atmosfeer en richt zich tegenwoordig op klimaatveranderingen in het Arctische gebied. Hij was tevens (mede) eindredacteur van het boek 'Door de kou bevangen: 50 jaar Nederlands onderzoek in de poolgebieden'.