Noordpoolijs smelt in recordtempo

Op de noordpool is er sinds met satellietwaarnemingen (1979) is begonnen, nog nooit zo weinig ijs geweest. Het ijsminimum van dit jaar is boven alle verwachtingen, zowel van klimaatmodellen als van wetenschappers.

Eerder deze zomer stelden we al vast dat de noordpool sneller dan andere jaren aan het afsmelten was. De verwachting van onderzoekers dat in september een nieuw dieptepunt bereikt zou worden, is inderdaad uitgekomen.

Enorm groot gebied zonder ijs
Aan de kant van de Beringstraat is nu een groot gebied met weinig of geen ijs. Zo’n 30 keer de oppervlakte van Nederland (1,2 miljoen vierkante kilometer) meer dan tijdens het vorige record van 2005 is nu weggesmolten. De oorzaak moet deels gezocht worden in het weer van deze zomer: onder invloed van een standvastig hogedrukgebied was het hier zeer zonnig en lag de temperatuur relatief hoog. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Ontario was op Melville Island in het poolgebied tussen westelijk Groenland en het noorden van Alaska in juli dagen achtereen warmer dan 15 graden. Dat is zeker vijf graden warmer dan normaal. Op een aantal dagen werd zelfs 22 graden gemeten. De sterke dooi leidde niet alleen tot het record aan ijssmelt maar op land ook tot catastrofale modderstromen en aardverschuivingen (bron ANP).  

Veranderende klimaat
Het verband met het veranderende klimaat is volgens KNMI wetenschappers zeer aannemelijk. Het is nu goed denkbaar dat het noordpoolijs in de zomer al voor de helft van deze eeuw volledig is weggesmolten. Tot nu toe werd ervan uitgegaan dat het ijs pas aan het eind van deze eeuw volledig zou zijn verdwenen.
De meeste klimaatmodellen berekenden een veel minder snelle afsmelting van het zeeijs. Het huidige afsmelttempo is door geen enkel klimaatmodel voorspeld.

Vaarroute zonder ijs
Sommige schepen kunnen deze zomer al via de Noordpool naar Azië varen; in de toekomst zal deze vaarroute mogelijk drukker worden.

Gevolgen voor Nederland
Het smelten van zeeijs heeft geen directe gevolgen voor de zeespiegel, zo leert ons de Wet van Archimedes. Drijvend zeeijs verplaatst net zoveel water als het eigen gewicht. Als zeeijs smelt, wordt het verplaatste water vervangen door smeltwater.