November 2003: zachter dan oktober

November was dit jaar zachter dan oktober! Zoiets komt zelden voor in de hele meetreeks van drie eeuwen zijn slechts vier jaren te vinden waarin dat ook gebeurde, het laatst in 1994, toen november met ruim 10 graden een record opleverde. November had dit jaar in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 8,0 graden wat bijna 2 graden warmer is dan het langjarig gemiddelde over 1971-2000. Daarmee was deze maand zeer zacht, terwijl de voorgaande maand met 7,5 graden als gemiddelde juist uitzonderlijk koud was. Een bijzonder verloop dat overigens niets betekent voor de komende winter.

Vooral in de tweede helft van november was het soms opmerkelijk zacht. Zo werd op 22 en 23 november op een aantal plaatsen meer dan 15 graden gemeten, in Twenthe op 23 november 16,3 graden. Landelijk staat het eind-novemberrecord op 18,8 graden op 22 november 1929 in Maastricht. Vorst was er echter ook op enkele dagen en op 12 november noteerde Volkel -2,8 graden.November was dit jaar ook een droge maand: gemiddeld over het land viel 49 mm tegen 82 mm normaal. De meeste neerslag kreeg het westelijk kustgebied: Valkenburg in Zuid-Holland was het natst met 75 mm. Volkel kreeg slechts 26 mm regen. De zon scheen gemiddeld over het land 74 uren tegen 60 uren normaal. Vooral het begin van de maand was zonnig, daarna overheerste de bewolking. Het zuidoosten zag de zon het vaakst en Maastricht zag de zon 91 uur.

In sommige andere Europese landen heeft november dit jaar geschiedenis geschreven. Vooral in Noorwegen waar begin november record temperaturen zijn gemeten van 22 graden. Een fönneffect waarbij de lucht bergafwaarts sterk opwarmt was de oorzaak van de extreme warmte. In de Noordse fjorden was het soms warmer dan in het zuiden van Spanje. Dat leverde ongebruikelijke herfsttaferelen op van badende en zonnende mensen en kinderen in de warme zon al gewapend met de wintermuts tegen de in deze tijd al gebruikelijke kou. In de tweede van november werden ook in Duitsland uitzonderlijk hoge temperaturen gemeten van 20 graden: Oberstdorf noteerde op 23 november 20,1 graden. Het zuiden van Europa kreeg op enkele dagen te maken met hevige regenval, storm en overstromingen. Het nog warme water van de Middellandse Zee was een rijke bron van energie voor de buien.