OMI-satellietmetingen luchtvervuiling direct op internet

Iedere belangstellende kan de actuele metingen van de luchtvervuiling op de OMI-site volgen. De metingen van het vorig jaar op de EOS-AURA gelanceerde satelliet meetinstrument OMI (Ozone Monitoring Instrument) zijn nu on line beschikbaar.

De ontwikkelingen van OMI volgen elkaar sinds de lancering vorig jaar in rap temp op. OMI meet naast ozon ook iedere dag de luchtvervuiling, waarbij het mogelijk is de uitstoot van de verschillende steden te onderscheiden. Dit voorjaar werden de eerste resultaten zichtbaar, nu zijn de meetresultaten dagelijks en binnen enkele uren na de meting op internet te zien. Duidelijk zichtbaar is daarbij de bijdrage van stikstofdioxide aan de luchtvervuiling in de troposfeer, dit is de onderste laag van de atmosfeer waarin wij leven. 

Luchtkwaliteit
Voor het begrijpen van het ontstaan en de verspreiding van luchtverontreiniging vullen de luchtkwaliteitsmetingen van OMI de grondmetingen van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit, beheerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), goed aan. Er wordt momenteel door KNMI en RIVM gewerkt aan een verbetering van de huidige luchtkwaliteitsverwachting van het RIVM waarbij modellen, satelliet- èn grondmetingen worden gecombineerd. Door de wereldwijde bedekking van OMI zullen veel landen in de wereld gebruik gaan maken van de OMI metingen aan de luchtkwaliteit, ozon en UV.

Ozon
Het OMI-instrument zet de NASA-ozonmeetreeks vanaf de jaren '70 voort, die van belang is om te kunnen vaststellen of de ozonlaag herstelt. De ozonmetingen van OMI zullen ook gebruikt worden voor verfijning van de zonkrachtverwachting, die van eind april tot eind september op de internet-site van het KNMI te vinden is. De zonkracht is een maat voor de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de aarde bereikt: hoe hoger de zonkracht hoe meer UV-straling. Een hoge zonkracht is een belangrijke risicofactor voor huidkanker. Volgens de huidige prognoses van KWF Kankerbestrijding stijgt het aantal huidkankerpatiënten in Nederland in 2015 tot 36.800; dat is een stijging van ca. 75% ten opzichte van het jaar 2000.

Het OMI instrument
Terwijl eerdere NASA-satellietinstrumenten in een tiental golflengtes meten, doet OMI dit in maar liefst 1.100 golflengtes. Hierdoor is OMI in staat naast ozon, ook stikstofdioxide en fijn stof te meten, beide belangrijk voor de luchtvervuiling. Europese voorgangers meten ook in veel golflengtes, maar minder nauwkeurig Waar deze instrumenten enkele dagen nodig hebben om de hele aarde waar te nemen, doet OMI dat in één dag met meer ruimtelijke detail.

Het KNMI heeft de wetenschappelijke leiding over het onderzoek en de operationele verantwoordelijkheid voor de aansturing van het instrument en de gegevensverwerking. Het instituut werkt voor dit doel nauw samen met de NASA en het Fins Meteorologisch Instituut.

Het OMI project wordt uitgevoerd onder leiding van het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart (NIVR) in Delft. Het project wordt gefinancierd door de ministeries van Economische Zaken, Verkeer en Waterstaat, en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Het instrument, een technologische topprestatie, is ontworpen en gebouwd door Dutch Space, TNO Industrie & Techniek (voormalig TNO-TPD) en diverse MKB's. De Finse industrie leverde de elektronica. SRON, het nationale instituut voor ruimteonderzoek, heeft zijn expertise op detectiegebied ingebracht.

De satellietplaatjes
De kleuren op de satellietplaatjes van OMI geven de hoeveelheid stikstofdioxide weer in het onderste deel van de atmosfeer. Rood- paars correspondeert met relatief hoge concentraties, blauw met lage concentraties (schone lucht). Waar geen metingen beschikbaar zijn door de aanwezigheid wolken is het gebied grijs gekleurd.
Stikstofoxiden vormen een belangrijke component van luchtvervuiling (smog). Smog bevat naast stikstofdioxide ook fijn stof, ozon en zwaveldioxide. Er is geen directe relatie te leggen tussen de kleur in de figuur en risico’s voor de volksgezondheid of een eventuele overschrijding van de EU norm voor concentraties aan de grond. Voor informatie over de luchtkwaliteit, normen voor stikstofdioxide en de smogverwachting verwijzen wij naar het RIVM.

Symposium "Ogen op milieu en klimaat"
Op 7 november wordt, voorafgaand aan een in Nederland gehouden internationale NASA bijeenkomst in Den Haag het Symposium “Ogen op milieu en klimaat” gehouden waarin de bijdrages van OMI en SCIAMACHY aan klimaat-, en luchtkwaliteitsonderzoek en toepassingen belicht worden.