Opmerkelijke invloed onweersbuien op ozon

Sterke winden in onweersbuien hebben een opmerkelijk grote invloed op de verdeling van de hoeveelheid ozon en stikstofoxiden in de atmosfeer. Die invloed is veel belangrijker dan eerder was aangenomen. Dat blijkt uit een door het KNMI begeleid promotie onderzoek door de Belg Dirk Olivié aan de Technische Universiteit Eindhoven*.

Onweersbuien gaan altijd gepaard met sterke omhoog en omlaag gerichte luchtstromingen. Hierbij wordt lucht, die zich dicht bij het aardoppervlak bevindt, in korte tijd tot op hoogtes van tien kilometer of meer gebracht. Tot voor kort was weinig bekend over de invloed van die luchtstromingen op het transport van luchtvervuiling in de buienwolken. De modelbeschrijvingen van onweersbuien bevatten veel onzekerheid en leiden tot fouten in de verdeling van ozon op grote hoogte.

De resultaten van zijn onderzoek werpen nieuw licht op de ozonverdeling en de bijdrage van de mens. Bovendien kan de menselijke invloed op smogvorming beter worden ingeschat. Naast de rol die ozon heeft in de hogere atmosfeer, waar het de schadelijke UV-straling van de zon absorbeert, is ozon ook in de lagere atmosfeer een belangrijk gas. Ozon is een broeikasgas en bovendien als bestanddeel van smog schadelijk voor de gezondheid van mensen, dieren en planten.

Ozonvorming door chemische reacties in de lagere atmosfeer wordt bevorderd door de uitstoot van stikstofoxiden door de mens, bijvoorbeeld bij verbranding van fossiele brandstoffen. Om dit te bestuderen is gebruik gemaakt van een mondiaal chemie- en transportmodel. Het onderzoek toont aan dat hoeveelheid stikstofoxiden- en de verdeling van ozon zeer gevoelig is voor transport door onweersbuien.

Dirk Olivié promoveerde op 30 maart aan de Technische Universiteit Eindhoven. De titel van zijn proefschrift: on the role of convection and turbulence for tropospheric ozone and its precursors.