Ozongat groter dan ooit gemeten

Het ozongat boven het Zuidpoolgebied is dit jaar groter dan ooit werd gemeten. Dit volgt uit de meetreeks van de satellietinstrumenten GOME, SCIAMACHY en OMI. 

In de analyse van het KNMI was op 1 oktober het ozonverlies groter dan het record in het jaar 2000. Eerder berichtten we al dat het ozonverlies op 25 en 26 september even groot als het record gemeten in het jaar 2000. Ook de Wereld Meteorologische Organisatie maakt hier nu melding van. Het ozonverlies is de maat voor de hoeveelheid ozon die is afgebroken in het ozongat, en wordt bepaald door zowel het oppervlak als de diepte van het ozongat.

Het KNMI meet sinds 1995 de dikte van de ozonlaag met de satellietinstrumenten GOME, SCIAMACHY (sinds 2002) en OMI (sinds 2005).  Het KNMI coördineert de kwaliteitscontrole van de metingen met het  SCIAMACHY instrument. OMI is een Nederlands-Fins instrument, waarvan het KNMI de wetenschappelijke leiding heeft.  

Hoe ontstaat het ozongat?
Het ozongat ontstaat sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw jaarlijks in de lente (bij ons is het dan herfst) boven het Zuidpoolgebied.  Het ozongat ontstaat doordat ozon wordt afgebroken door het chloor dat afkomstig is uit chloorfluorkoolstoffen (CFK’s), die vroeger werden gebruikt in onder meer spuitbussen en koelkasten.  Voor de snelle afbraak van ozon moet het zeer koud zijn en is zonlicht nodig. Aan deze voorwaarden wordt in het vroege voorjaar op de Zuidpool voldaan.  Dit jaar is de temperatuur in het ozongat boven het Zuidpoolgebied lager dan ooit sinds het begin van de satellietmetingen in 1979, wat het extreme ozonverlies van dit jaar mede verklaart.

Herstel op termijn?
CFK’s worden sinds eind jaren tachtig nauwelijks meer gebruikt en de hoeveelheid CFK’s in de atmosfeer neemt al enkele jaren langzaam af. De verwachting is dan ook dat het ozongat in de loop van deze eeuw zal herstellen. Het herstel wordt echter vertraagd door een geleidelijke afname van de temperatuur in de ozonlaag, die het gevolg is van het door de mens veroorzaakte broeikaseffect. Dit effect leidt tot hogere temperaturen nabij het aardoppervlak, maar juist tot lagere temperaturen op de hoogten van 10 tot 25 km waar de ozonlaag zich bevindt.

Ook al zal op termijn het ozongat naar verwachting weer herstellen, het uitzonderlijk grote ozonverlies van dit jaar maakt duidelijk dat van een begin van herstel van het ozongat nog allerminst sprake is.