Recordwarme week

Nog nooit eerder sinds het begin van de metingen telden we zoveel tropische dagen achter elkaar in De Bilt. Op acht dagen, van 6 augustus tot en met 13 augustus, werd het boven de 30 graden. Ook de weekgemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt was met 33,2 graden hoger dan ooit in de meetreeks vanaf 1901. De hoogste temperatuur in De Bilt was 34,6 graden. Vroeger waren dit soort temperaturen uitzonderlijk, tegenwoordig zijn ze vrij gewoon.

Het aantal tropische dagen was honderd jaar geleden gemiddeld net iets meer dan één per jaar. In het huidige klimaat zijn dat er rond de vijf per jaar. Ondertussen hebben we elf tropische dagen gemeten in De Bilt. Dat ligt daar weer ruim boven. Acht daarvan waren aaneengesloten, wat nog niet eerder is voorgekomen in De Bilt. 

De hoge temperaturen zijn niet heel uitzonderlijk meer, maar de hitte duurde wel uitzonderlijk lang

De hoogste maximumtemperatuur van het jaar is sinds 1901 veel sneller toegenomen dan de wereldgemiddelde temperatuur. Dit aspect van de zomer is niet heel uitzonderlijk meer door de opgelopen temperaturen: een temperatuur van 34,6 graden zoals die op zaterdag 8 augustus gemeten is in De Bilt, komt tegenwoordig gemiddeld eens in de drie jaar voor. De hitte duurde wel uitzonderlijk lang, de weekgemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt was met 33,2 graden hoger dan ooit in de meetreeks vanaf 1901.

Aantal tropische dagen

In figuur 1 is het aantal tropische dagen in De Bilt uitgezet vanaf 1901 tot 2020, In 2020 waren dat er tot nu toe elf, waarvan acht aaneengesloten van 6 tot 13 augustus, de andere drie waren 26 juni en 31 juli en 16 augustus. Zomers zijn heel wisselend, maar gemiddeld hadden we in 1901–1930 iets meer dan één tropische dag per jaar (1,1 om precies te zijn). Sindsdien is het aantal opgelopen. Over de afgelopen dertig jaar (1991–2020) waren het er gemiddeld iets minder dan vijf (4,8). Er is dus een sterke toename van het aantal dagen met maximumtemperatuur boven de 30 graden over de afgelopen 120 jaar, wat voor de hand ligt als de aarde opwarmt. Dit jaar hadden we er veel meer dan nu normaal is, net als de twee vorige jaren. Het zomerweer is nu eenmaal grillig naast de oplopende trend.

Hoogste maximumtemperatuur

De stijging van de hoogste maximumtemperatuur gaat drie keer zo snel als de wereldgemiddelde temperatuurstijging

Een andere veelgebruikte maat voor hitte is de maximumtemperatuur van de warmste dag van het jaar. in figuur 2 is goed te zien dat deze sterk is toegenomen. Aan het begin van de twintigste eeuw was de hoogste maximumtemperatuur rond de 30 graden, in overeenstemming met ongeveer één tropische dag per jaar. Tegenwoordig is dat al boven de 33 graden, met een uitschieter vorig jaar van 37,5 graden. De stijging gaat dus ongeveer drie keer zo snel als de wereldgemiddelde temperatuurstijging, die over dezelfde tijd 1,1 graad is. De hoogste waarde van 2020 was in De Bilt 34,6 graad, iets hoger dan tegenwoordig normaal is. Zo'n waarde komt tegenwoordig gemiddeld ongeveer eens in drie jaar voor. Dat was rond 1900 nog eens in de 100 jaar.

Effect van hitte op gezondheid

Hittegolven eisen nog steeds veel slachtoffers. In Europa zijn de effecten van hitte op de gezondheid sterker als de hitte langer aanhoudt. We namen dan ook vaak de hoogste waarde van het driedaagse gemiddelde van de maximumtemperatuur of van de daggemiddelde temperatuur. Ook deze aspecten van hitte in Nederland nemen ongeveer drie keer zo snel toe als de wereldgemiddelde temperatuur. De waarde van 2020 is hierin wat uitzonderlijker, rond de eens in de vijf jaar. Nog steeds iets waar we tegenwoordig niet verbaasd over zouden moeten zijn. 

Weekgemiddelde temperatuur recordhoog

Pas als we over nog meer dagen middelen wordt de hitte van augustus 2020 uitzonderlijk. De weekgemiddelde maximumtemperatuur zette een nieuw record met 33,2 graden. Dat is 1,2 graden boven het vorige record van 1975. De minimumtemperatuur schommelde tussen 9 augustus en 15 augustus tussen de 18,4 en 21,5 graden. Hiermee is het record in de weekgemiddelde minimumtemperatuur nog uitzonderlijker wordt dan in de maximumtemperatuur, 19,7 ºC terwijl het vorige record uit 2014 op 18,1 graden stond. 

Klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh

Bijgewerkt op 17 augustus 2020.