Russische hittegolf natuurlijk fenomeen maar versterkt door opwarming

De sterkte van de extreme hittegolf in westelijk Rusland in 2010 werd grotendeels bepaald door de natuurlijke variabiliteit van het weer maar de kans op dit soort hittegolven neemt toe door het warmer wordend klimaat op aarde. Een studie van wetenschappers van de universiteit van Oxford, het Britse Met Office en het KNMI toont aan dat de combinatie van natuurlijke en menselijke klimaatfactoren deze hittegolf zo uitzonderlijk maakte.

Tijdens de Russische hittegolf in de zomer van 2010 lagen de temperaturen meer dan een maand lang ver boven de oude records met temperaturen tot boven de veertig graden. Dat is twaalf graden meer dan normaal. Dit extreme weer leidde tot 55.000 doden en zorgde voor meer dan tien miljard euro aan schade.
Zo’n extreme hittegolf had ook alleen door natuurlijke factoren veroorzaakt kunnen worden, maar de kans er op is duidelijk toegenomen door de opwarming van de aarde, stellen de onderzoekers vast. Net als in Nederland zijn de zomertemperaturen in westelijk Rusland ongeveer twee keer zo snel als de wereldgemiddelde temperatuur gestegen. Ook hittegolven zijn daardoor gemiddeld warmer geworden,

Dit blijkt ook duidelijk uit de resultaten van het Britse project Weatherathome, waarbij klimaatmodellen op thuiscomputers van vrijwilligers draaien als zij geen gebruik maken van hun pc. Door het grote aantal deelnemers kunnen er veel virtuele klimaatsituaties bestudeerd worden. Een klein gedeelte hiervan laat ook extreme hittegolven zien. In het klimaat van de jaren zestig van de vorige eeuw bleek dit soort hittegolven eveneens mogelijk te zijn. Ze komen ongeveer een keer per honderd jaar voor. In het huidige klimaat is volgens de berekeningen de kans echter drie keer zo hoog en komt een extreme hittegolf dus eens in de dertig jaar voor. Met dit soort modelberekeningen kan een inschatting worden gemaakt van de hoeveelheid slachtoffers en economische schade in Rusland die het gevolg is van klimaatverandering.

De meeste effecten van klimaatverandering hangen samen met veranderingen in kansen op extreem weer, concluderen de onderzoekers. Als er meer inzicht is in de veranderingen van die kansen, dan kan men zich beter wapenen tegen de risico’s van gebeurtenissen die vaker zullen voorkomen in een warmer wordend klimaat.

De onderzoekers overbruggen met hun studie de schijnbaar tegengestelde conclusies van twee eerdere publicaties. Randall Dole en collega’s van het Amerikaanse onderzoeksinstituut NOAA lieten eerder zien dat natuurlijke factoren grotendeels verantwoordelijk waren voor de Russische hittegolf terwijl Stefan Rahmstorf en Dim Coumou van het Duitse Instituut voor Klimaat Impact Onderzoek in Potsdam aantoonden dat de kans op dergelijke hittegolven sterk is toegenomen. Beide onderzoeksgroepen onderschrijven de conclusies van het onderzoek van Myles Allen en Friederike Otto van de Universiteit Oxford, Met Office en Geert Jan van Oldenborgh van het KNMI.