Leerlingen van twintig scholen in Nederland hebben dit voorjaar meetbuisjes opgehangen in hun omgeving waar zij dachten dat de lucht het vuilst of juist het schoonst zou zijn. Voor de derde keer organiseerde het KNMI samen met GLOBE Nederland een meetcampagne om satellietmetingen van luchtvervuiling beter te leren begrijpen.
Een recordaantal scholen heeft dit voorjaar meegedaan
Een recordaantal scholen heeft dit voorjaar meegedaan, elke school kreeg tien speciale meetbuisjes voor het meten van stikstofdioxide (NO2). De metingen zijn in figuur 1 te zien. Ze komen niet altijd overeen met de verwachting. Rechts in de figuur staan de meetresultaten per school, met in kleur de verwachting van de leerlingen vooraf.
De laagste waarden zijn dit keer gevonden in de landelijke gebieden in Gelderland (tussen Zutphen en Deventer) en Drenthe (ten noorden van Emmen). De hoogste metingen werden gedaan dicht bij sterke NO2 bronnen van verkeer en industrie, zoals bij een drukke weg in Amsterdam, bij een snelwegafslag in Uden, en in de buurt van Tata Steel in Velsen-Noord.
Satellietinstrument Tropomi meet overal op aarde de hoeveelheid stikstofdioxide. NO2 is een belangrijk luchtvervuilend gas dat uitgestoten wordt door bijvoorbeeld verkeer en industrie. De satelliet kijkt van 824 km hoogte naar beneden en meet alle NO2 in de hele atmosferische kolom onder hem. Omdat we niet precies weten hoe de NO2 over de hoogte is verdeeld, is het lastig om de meting te vertalen naar de concentratie op neushoogte. Hierbij komen de metingen van de scholieren van pas.
De metingen van de scholieren en metingen van Tropomi zijn weergegeven als blauwe stippen in figuur 2. Als extra data zijn ook nog metingen toegevoegd van het landelijke luchtmeetnet. Metingen dichtbij een sterke bron (zoals een snelweg of een fabriek) zijn weggelaten, omdat deze niet representatief zijn voor het meetgebied van de satelliet. De zwarte lijn geeft de beste relatie weer tussen metingen op de grond en uit de ruimte. Deze relatie wordt vervolgens gebruikt om alle satellietmetingen te vertalen naar grondconcentraties, wat leidt tot het kaartje voor gemiddelde NO2 concentraties in Nederland tijdens de meetcampagne van 28 februari tot 27 maart (figuur 3).
Van noord naar zuid is een duidelijke toename van luchtvervuiling te zien
Van noord naar zuid is een duidelijke toename van luchtvervuiling te zien. De schoonste gebieden treffen we aan in Groningen en bij de Waddenzee. Goed te zien zijn de verhoogde concentraties in en nabij grote steden zoals Rotterdam, Den Haag, en Amsterdam. Hoge concentraties worden ook gevonden in Antwerpen (waar ook veel vervuiling door scheepvaart en industrie is), en het Ruhrgebied in Duitsland.
Vergeleken met de campagnes in 2023 is er meer NO2 luchtvervuiling gemeten. Aangezien het niet aannemelijk is dat er een toename is van emissies, ligt de oorzaak in de verschillende meteorologische omstandigheden. In maart 2023 en oktober 2023 waaide er een dominante zuidwestenwind, die relatief schone zeelucht meebracht. In maart 2024 waaide er vaker een zuidoostenwind, die vervuilde lucht van steden en industriegebieden met zich meedraagt.
Deze meetcampagne is georganiseerd door het KNMI en Globe Nederland, en mede gefinancierd door het Schone Lucht Akkoord en Netherlands Space Office (NSO). Naast het KNMI gebruikt ook het RIVM de gegevens, voor het krijgen van een beter beeld van NO2 verspreiding in Nederland. De meetresultaten staan op Samen Meten, het dataportaal van het RIVM voor citizen science metingen van de leefomgeving.
Met deze kennis kunnen satellietmetingen nuttiger worden toegepast, met name voor plekken en landen waar er weinig aan luchtvervuiling gemeten wordt
Het werk zit er nog niet op. We willen graag beter weten hoe de gevonden relatie verandert over het jaar, en of deze relatie ook geldt voor gebieden buiten Nederland. Met deze kennis kunnen satellietmetingen nuttiger worden toegepast, met name voor plekken en landen waar er weinig aan luchtvervuiling gemeten wordt.
In oktober organiseren we samen met GLOBE een grote najaarscampagne in Nederland. Door je nu aan te melden maak je kans op 10 gratis meetbuisjes. Geïnteresseerde scholen kunnen zich vóór 1 juli aanmelden via Globe Nederland.
Het klimaat verandert en dat merken we bijna iedere dag. Het KNMI is de afgelopen jaren veranderd...
22 juli 2024 - NieuwsberichtHoera, het broeikaseffect is tweehonderd jaar oud! Of in ieder geval de eerste beschrijving ervan...
17 juli 2024 - KlimaatberichtVandaag, 15 juli is het precies 20 jaar geleden dat de Aura-satelliet werd gelanceerd, met daar a...
15 juli 2024 - NieuwsberichtMet indrukwekkend veel detail heeft satelliet EarthCARE zijn eerste metingen verricht van de hoev...
12 juli 2024 - Klimaatbericht