Seismometers registreren explosies tijdens de oorlog in Oekraïne

Meetgegevens van seismometers in Oekraïne kunnen gebruikt worden om inzicht te krijgen in explosies in het conflictgebied. Dat blijkt uit een studie door seismologen uit Noorwegen en Oekraïne. Dit werk laat zien hoe seismische en akoestische metingen kunnen bijdragen aan objectief inzicht in dit soort conflicten.

Seismische golven afkomstig van explosies

Seismische trillingen worden meestal geassocieerd met aardbevingen, maar seismische stations kunnen ook trillingen van explosies vastleggen. Een deel van de trillingsenergie reist door de aarde als seismische golf, terwijl in de lucht die trillingen zich als geluidsgolf voortplanten. Door de seismische en akoestische aankomsten op de verschillende stations te combineren kan de tijd, locatie en seismische magnitude worden bepaald. De seismische magnitude is een maat voor de explosieve kracht.

Meten van explosies in het conflictgebied rond Kyiv

Door de trillingen aan het aardoppervlak systematisch te analyseren hebben de onderzoekers een methode ontwikkeld waarmee de locatie (figuur 1) en tijd (figuur 2) van explosies in kaart kunnen worden gebracht. Omdat seismische stations continu meten, kunnen explosies ook continu worden geregistreerd. Deze techniek is toegepast op meetgegevens van seismische stations in de buurt van hoofdstad Kyiv tijdens de eerste maanden van de oorlog in Oekraïne, toen deze regio te maken kreeg met bombardementen. In de studie wordt ook gedemonstreerd dat de combinatie van seismische en akoestische meetgegevens kan helpen om nóg preciezere analyses te maken (figuur 3).

Waarde van objectieve en openbare metingen

Omdat deze techniek de mogelijkheid biedt om op een objectieve manier inzicht te krijgen in het gebruik van explosieven tijdens oorlogstijd, zijn deze gegevens van grote internationale waarde. De meetgegevens kunnen namelijk inzicht bieden in mensenrechtenschendingen in oorlogstijd. Bovendien kunnen de metingen mogelijk hulp bieden bij opruimingen van niet ontplofte munitie, omdat gebieden waar veel explosies hebben plaatsgevonden, nu in kaart zijn gebracht.

Gebruik van meetstations van het kernstopverdrag

De seismische instrumenten die gebruikt zijn, staan daar ter verificatie van het kernstopverdrag, dat kernproeven overal op aarde en voor ieder land verbiedt. Het KNMI controleert op naleving van dit verdrag. Deze studie laat de bredere toepasbaarheid zien van seismo-akoestische monitoring en het gebruik van de meetstations van het kernstopverdrag voor deze monitoring.