Terugblik klimaattop COP28 in Dubai

COP28 in Dubai, de 28e onderhandelingsronde onder het VN klimaatverdrag, is voorbij. Voor het eerst is getoetst hoe ver de wereld is in het bereiken van het afgesproken Klimaatakkoord in Parijs van 2015, en welke vervolgstappen er nodig zijn. We blikken terug met KNMI-hoofddirecteur Maarten van Aalst en KNMI-klimaatwetenschapper Rob van Dorland die in Dubai aanwezig waren.

Akkoord over afstappen van fossiele brandstoffen  

Het eerste historische element van deze onderhandelingen is dat er in de slotverklaring voor het eerst gesproken wordt over het geleidelijk afstappen van het gebruik van fossiele brandstoffen. De Europese Unie, waarvan de lidstaten op VN-toppen gezamenlijk optrekken, had vooraf twee speerpunten: een uitspraak over het stoppen met fossiele brandstoffen en een verdrievoudiging van duurzame energie. Op beide punten hebben zij successen behaald. 

KNMI-hoofddirecteur Maarten van Aalst reageert: “Het is vanzelfsprekend heel erg belangrijk dat een UNFCCC-besluit (klimaatverdrag) voor het eerst expliciet het einde van fossiele brandstoffen aangeeft. Maar het is een eerste stap: de tekst “roept” landen slechts op "bij te dragen aan" een overgang weg van fossiele brandstoffen en bevat een aantal voorbehouden en sluipwegen om die afbouw nog even uit te stellen. Het "in overeenstemming met de wetenschap" zou die kwalificaties in toom moeten houden. Het IPCC laat zien dat er maar weinig speelruimte is willen we nog een kans maken de temperatuurdoelstelling van Parijs te halen.” 

KNMI-hoofddirecteur Maarten van Aalst benadrukt “deze COP heeft een paar heel belangrijke stappen vooruit gezet. Maar zoals bijna elk jaar: het glas is half vol en half leeg. De wetenschap is eenvoudig: zonder veel hogere ambitie zullen we 1,5 graden overschrijden. Deze tekst is een welkome stap voorwaarts, maar nog niet de sprong die we nodig hebben."

Landen moeten de komende jaren hun nationale klimaatplannen bijstellen en vervolgens uitvoeren. Het effect van het besluit van deze COP zal daarin zichtbaar moeten worden.

Andere broeikasgassen

Behalve CO2 is ook methaan een belangrijk en bijzonder krachtig broeikasgas. In Dubai is opnieuw op ministerieel niveau gesproken over de “global methane pledge” om in 10 jaar, van 2020 tot 2030, de uitstoot van methaan met 30 procent te verminderen. Vanuit Nederland dragen we met satellieten bij aan de monitoring van deze toezeggingen, en ook aan het opsporen van de plekken waar de meeste methaan wordt uitgestoten, zoals lekken bij gaswinning en vuilnisbelten.

Schade- en verliesfonds

Een tweede historisch besluit was het instellen van een nieuw fonds om arme landen te helpen bij het opvangen van de schade — “loss and damage” — die klimaatverandering nu al teweeg brengt. Ook daar speelde klimaatwetenschap een belangrijke rol: de afgelopen jaren is steeds duidelijker vastgesteld hoezeer extreem weer nu al toegenomen is. Rob van Dorland: “Al gelijk bij het begin van de COP28 is een belangrijke stap gezet voor het startkapitaal van het schade-en verliesfonds bij klimaatrampen: er is ruim 700 miljoen dollar opgehaald, waarvan 80% is opgebracht door landen binnen de EU. Dit is gedaan zonder voorwaarden vooraf te stellen, maar wel in de hoop dat ook op mitigatiegebied stevige stappen zouden worden gezet. In de enorme dynamiek van de onderhandelingen met de uiteenlopende belangen van landen, zijn we er in geslaagd om de Parijsdoelen te bevestigen met verdergaande concrete stappen.”