Trends in stormen zoals Friederike

Op 18 januari 2018 trok Storm Friederike over Nederland, waarvoor het KNMI code rood heeft afgekondigd. Op het hoogtepunt van de storm werd het volledige spoorverkeer gestaakt. Ook op de wegen waren grote problemen door omgewaaide vrachtwagens en op Schiphol werden meer dan 300 vluchten geannuleerd. We hebben samen met collega's uit Frankrijk en Engeland uitgezocht hoe de kans op zo'n storm veranderd is en wat daarvan de oorzaken zijn.

Friederike was een relatief kleine storm die snel van de Noordzee naar Duitsland en Tsjechië trok (figuur 1). Het gebied met windstoten boven de 118 kilometer per uur (gebied binnen de witte lijn) correspondeert vrij goed met het gebied met schademeldingen in de European Severe Weather Database (figuur 2). Als maat voor de kracht van stormen als Friederike nemen we het gemiddelde van de sterkste van de 3-uurlijkse windwaarnemingen per dag van elk weerstation binnen de zwarte rechthoek in figuur 1.

De waarnemingen laten een afname zien van ongeveer 15 procent zien van de kracht van de sterkste storm per winter sinds 1976. De kans op een storm als Friederike of sterker is nu daardoor ongeveer vier keer kleiner dan veertig jaar geleden. Deze getallen hebben grote onzekerheden, maar het is onwaarschijnlijk dat de afname toeval is. Eerdere studies van het KNMI en LSCE lieten ook al een afname van stormen boven land zien.

Klimaatmodellen berekenen echter een kleine toename van dit soort stormen. Tot nu toe is die nauwelijks zichtbaar, maar in berekeningen tot 2050 vinden we een toename van de windsnelheid van een paar procent. De oorzaak voor het verschil met de waargenomen trend is dat deze modellen de belangrijkste oorzaak van de afname niet meenemen: de verruwing van het landoppervlak door meer bossen, hoge gebouwen en windturbines. Andere kleinere factoren zijn langjarige weerfluctuaties en mogelijk luchtvervuiling. Om nauwkeurige windscenario’s boven land op te stellen zijn daarom scenario’s nodig van de toekomstige ruwheid en modellen die deze veranderingen goed naar wind vertalen.

 

Klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh en Hylke de Vries