Trends in weerextremen in Nederland

Het wordt steeds duidelijker dat het klimaat verandert. Twintig jaar geleden konden we de opwarming van de aarde net aantonen in de wereldgemiddelde temperatuur, tien jaar geleden konden we de opwarming aantonen in de gemiddelde temperatuur in Nederland, en nu zien we hier zelfs al duidelijke trends in extreem weer. Die trends zijn vaak belangrijker voor ons dan verschuivingen in het gemiddelde.

Hittegolven

De temperatuur van de warmste dagen van het jaar neemt duidelijk toe, oftewel hittegolven komen vaker voor (Figuur 1). Dit is een direct gevolg van de gemiddelde opwarming door stijgende CO2 concentraties. De waargenomen toename in ons deel van Europa gaat  zelfs sneller dan klimaatmodellen aangeven. We weten nog niet waardoor dit komt.

Koudegolven

Koudegolven nemen af. De koudste dagen per jaar warmen zelfs sneller op dan andere dagen doordat we in de winter vaker westenwind hebben. Bovendien, op koude dagen als de wind uit het noordoosten komt, is de aangevoerde noordpoollucht niet meer zo koud als vroeger. Het noordpoolgebied warmt namelijk veel sneller op dan het wereldgemiddelde. De hoeveelheid sneeuw neemt ook af door de opwarming.

Extreme regen

In Nederland is een duidelijke trend naar meer extreme regen, zowel in de winter als in de zomer. De trend is het sterkst in hevige onweersbuien in de zomer (Figuur 2). Ook hier geldt dat de klimaatmodellen een minder sterke trend berekenen dan de waarnemingen laten zien. Het is nog niet duidelijk wat hiervan de oorzaak is.

Bliksem, hagel, windstoten

Uit de toename van de hevigheid van de onweersbuien volgt dat ook de bliksem, hagel en windvlagen van deze buien extremer worden. We hebben daarvan echter niet genoeg directe metingen om dit ook op basis van directe waarnemingen vast te stellen.

Storm, stormvloed

Klimaatmodellen laten geen toename zien in winterstormen, de waarnemingen laten een afname zien boven het binnenland (Figuur 3). Een mogelijke oorzaak is de verruwing van het landschap: meer gebouwen en bossen remmen de wind af. De hoogte van stormvloeden neemt wel toe: de wind boven zee heeft geen trend maar de zeespiegel stijgt.

Droogte

Er is geen trend naar meer periodes met gebrek aan regen in Nederland te detecteren. De potentiële verdamping neemt echter toe met de temperatuur en toename in zonneschijn. In hoeverre de werkelijke verdamping, en dus het watertekort, ook toeneemt hangt van veel factoren af, zoals hoeveel water voor beregening gebruikt wordt.

Mist

Het aantal mistdagen is de afgelopen 40 jaar sterk afgenomen. Dit heeft niets met klimaatverandering te maken, maar komt door de afgenomen luchtvervuiling, voornamelijk zwavel die bij de stook van steenkolen en vuile olie vrijkwam.
 

KNMI-klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh

Lees ook: Trends in weerextremen wereldwijd (2018)