Uitbarstende gletsjers

De wereldwijde afsmelting en terugtrekking van gletsjers zijn een belangrijk gevolg van de huidige klimaatverandering. Daarnaast zijn er ook andere, vaak minder bekende aan gletsjers gerelateerde fenomenen die in een opwarmend klimaat gevaarlijke situaties kunnen veroorzaken. Éen hiervan is de zogenoemde 'glacial lake outburst flood' (GLOF), recentelijk beschreven in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Als het smeltwater van een gletsjer door een combinatie van geologisch landschap en dynamiek binnen het ijs niet kan wegstromen, kan na verloop van tijd een omvangrijk waterreservoir ontstaan. Wanneer de ijsdam uiteindelijk overstroomt of doorbreekt door de alsmaar toenemende druk (Engels: outburst), kunnen er enorme hoeveelheden water tegelijk vrijkomen met alle gevolgen van dien. Dergelijke doorbraken komen overal ter wereld voor in berggebieden met gletsjers en kunnen zich herhalen zolang het smeltwater zich blijft verzamelen.

Het in de studie onderzochte Catalina gletsjermeer in het oosten van Groenland wordt al decennialang gevoed door het smeltwater van de Renland ijskap en de verdere afvoer wordt geblokkeerd door de Edward Bailey gletsjer. Metingen van het volume van het meer, afgeleid uit satellietbeelden, wijzen uit dat er sinds het begin van de metingen in 1966 vier keer een doorbraak heeft plaatsgevonden en dat er daarbij elke keer enkele kubieke kilometers aan smeltwater zijn weggespoeld. Interessant is dat elke nieuwe cyclus minder tijd nodig had als gevolg van de door de opwarming van het klimaat geleidelijk versnelde afsmelting en dus verzameling van smeltwater.

Met het verder opwarmen van het klimaat lijkt het aannemelijk dat ook elders op de wereld dergelijke smeltwaterreservoirs sneller zullen vollopen en doorbreken. 

 

KNMI-klimaatbericht door Yorick de Wijs