Uniek klimaatonderzoek op Nederlandse supercomputer resultaten live op internet te volgen

Vooral het zuiden van Europa heeft in 2003 een uitzonderlijk hete zomer gehad. Op veel plaatsen zijn herhaaldelijk temperaturen gemeten van meer dan 40 graden. (zomeroverzicht Europa) Is dat een toevallige gril van de natuur of een teken van het veranderend klimaat? Hoe groot is de kans op extreme warmte? Hoe verandert die kans als het klimaat verder opwarmt?

Het Centrum voor Klimaatonderzoek (CKO) heeft in de zomer van 2003 een onderzoek uitgevoerd om daar meer zicht op te krijgen. Daarvoor is gebruik gemaakt van de TERAS, de supercomputer van rekencentrum SARA in Amsterdam. De TERAS is met zijn 1024 processoren een van de grootste computers in Europa. Gedurende de zomermaanden zijn een zestigtal simulaties gemaakt van het klimaat over het tijdvak 1940-2080. Voor dit enorme project met als titel "Simulatie van extreme weersomstandigheden: nu en in de toekomst" wordt gebruik gemaakt van een geavanceerd klimaatmodel uit de Verenigde Staten.

Het project is uniek in de wereld: niet eerder is zo'n groot aantal realisaties van het klimaat berekend om uitspraken te kunnen doen over zeldzame, extreme gebeurtenissen en veranderingen in een warmer klimaat in de nabije toekomst. De voortgang van de berekeningen van temperatuur, neerslag en wind kan iedereen op het internet volgen op de site van het Dutch Challenge Project. Hier is ook achtergrondinformatie te vinden over het project, bijvoorbeeld hoe deze simulaties inzicht verschaffen in extremen.

De berekeningen en het gebruik van de enorme opslagcapaciteit van gegevens zijn mogelijk gemaakt door de Stichting Nationale Supercomputer Faciliteiten (NCF), een onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het NCF heeft het project gehonoreerd als een "Dutch Computing Challenge Project". Dat biedt de mogelijkheid voor grootschalig rekenwerk, waarvoor een deel van de capaciteit van de TERAS is gereserveerd. Aan de eerste voorlopige resultaten kunnen we zien dat stijging van de gemiddelde temperatuur die we vooral sinds de jaren negentig meemaken de komende decennia doorzet. De jaargemiddelde temperatuur in De Bilt komt volgens veel vaker boven de 11 graden uit, een waarde die in het huidige klimaat als extreem geldt.

Het CKO is een samenwerkingsverband tussen het KNMI, RIVM en het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht (IMAU), een onderzoeksinstituut van de Universiteit Utrecht. In het CKO worden fundamenteel klimaatonderzoek (IMAU), strategisch klimaatonderzoek (KNMI) en beleidsgericht klimaatonderzoek (RIVM) gebundeld.