VN-klimaatpanel IPCC: Aanpak klimaatverandering en beperken gevolgen urgenter dan ooit

De uitstoot van broeikasgassen op mondiale schaal dient onmiddellijk te verminderen om de doelen van het klimaatakkoord van Parijs te halen en aanpassing aan klimaatverandering mogelijk te houden. Dit blijkt uit het synthese rapport - van wereldwijd klimaatonderzoek - waarmee de zesde cyclus van het IPCC is afgesloten. Duizenden klimaatwetenschappers werkten hieraan samen, op verzoek van bijna 200 landen.

Op alle vlakken blijkt de urgentie van snelle actie groter dan ooit.

Het uitgekomen rapport is een samenvatting van drie IPCC-rapporten met tienduizenden onderliggende wetenschappelijke artikelen, en geeft een goed overzicht van conclusies uit de laatste wetenschappelijke literatuur op het gebied van klimaatverandering, de gevolgen en de mogelijke maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan en negatieve effecten te beperken. Op alle vlakken blijkt de urgentie van snelle actie groter dan ooit.

Huidige stand van klimaat

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) concludeert dat de aarde sinds het einde van de 19e eeuw met 1,1 graden is opgewarmd.

Sommige klimaateffecten, zoals het verder smelten van ijskappen en het stijgen van de zeespiegel, zijn echter al onomkeerbaar.

Het IPCC stelt vast dat de mens verantwoordelijk is voor deze opwarming; de snelste temperatuurstijging van de afgelopen 2000 jaar. Naar verwachting wordt de 1,5 graden, het streefdoel van het klimaatakkoord van Parijs, over tien jaar al bereikt. Met het snel en vergaand terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en verwijdering van CO2 uit de atmosfeer kan op de langere termijn deze opwarming wel weer beperkt worden tot 1,5 graden. Sommige klimaateffecten, zoals het verder smelten van ijskappen en het stijgen van de zeespiegel, zijn echter al onomkeerbaar.

Kwetsbaarheid

Klimaatverandering heeft inmiddels geleid tot wijdverbreide en deels onomkeerbare gevolgen voor mens en natuur, met name door vaker optredende extreme weersomstandigheden. 3,3 tot 3,6 miljard mensen leven in een context die zeer kwetsbaar is voor klimaatverandering. Miljoenen mensen zijn hierdoor blootgesteld aan acute voedselonzekerheid en afnemende waterveiligheid, en in sommige regio’s zijn honderden soorten verloren gegaan. De meest kwetsbare mensen en ecosystemen worden daarbij onevenredig getroffen. De kwetsbaarheid van mensen is verbonden met die van ecosystemen.

Aanpassen aan gevolgen

Het aanpassingsvermogen van ecosystemen aan klimaatverandering wordt op sommige plekken al bereikt, zoals bij een aantal tropische, polaire, berg- en kustgebieden. Er is wel vooruitgang geboekt bij de planning en uitvoering van adaptatiemaatregelen. Veel adaptatiemaatregelen zijn echter vooral gericht op de korte termijn, terwijl er ook aandacht nodig is is voor de systemische aanpassingen die nodig zijn voor de langere termijn. Met iedere fractie extra opwarming, met name voorbij 1,5 graden, nemen de mogelijkheden voor effectieve aanpassing en klimaatbestendige ontwikkeling snel af.

Beperken van opwarming

Om de opwarming ook op de lange termijn niet verder dan 1,5 graden te laten oplopen, en zo de Parijs-doelen te halen, zijn wereldwijd broeikasgasreducties nodig van circa 43 procent in 2030 en 60 procent in 2035 (ten opzichte van 2019). Vervolgens dient de mondiale CO2-uitstoot in 2050 netto nul en vervolgens negatief te worden, dit wil zeggen dat per saldo CO2 uit de atmosfeer moet worden gehaald.

Randvoorwaarden

Het bereiken van ambitieuze doelstellingen voor beperking van de klimaatverandering is afhankelijk van internationale samenwerking, met name het snel aanscherpen van de toegezegde bijdragen van landen onder het klimaatakkoord van Parijs en bij het weghalen van huidige barrières voor het delen van technologie en kennis. Er zijn voldoende betaalbare mogelijkheden in alle sectoren om de mondiale emissies voor 2030 met 50 procent te reduceren.

Reactie KNMI

Maarten van Aalst, hoofddirecteur KNMI: ‘Het rapport laat zien dat klimaatverandering urgenter is dan ooit. Ook in Nederland zien we de gevolgen: het is al 2,3 graden warmer. Daarnaast hebben we te maken met overstromingen in Limburg, honderden doden door hittegolven en enorme kosten van de afgelopen droge zomers. Het IPCC laat zien dat het nog net niet te laat is om de ergste gevolgen te vermijden, maar dan moet de uitstoot van broeikasgassen sneller naar beneden en moeten we ons beter aanpassen aan de gevolgen.’

Het KNMI is voor de Nederlandse regering uitvoerend focal point van het IPCC. Dat betekent dat het KNMI de Nederlandse delegatie leidt bij de vergaderingen van het IPCC. Nederland stelt de wetenschappelijke kwaliteit en onafhankelijkheid van de IPCC-producten voorop.