Volg het klimaat op de voet

Het klimaat op aarde is aan het veranderen door de verbranding van fossiele brandstoffen. En die veranderingen gaan steeds sneller. Dankzij inspanningen van klimaatwetenschappers wereldwijd kan iedereen tegenwoordig de ontwikkeling van het klimaat dagelijks op de voet volgen. Deze drie websites zijn een regelmatig bezoek meer dan waard.

Volg de wereldgemiddelde temperatuur 

Op Climate Pulse, een website van het Europese Copernicus programma, kun je per dag zien hoe hoog de wereldgemiddelde temperatuur is. En hoe warm het is in vergelijking met voorgaande jaren sinds 1940. Zo zie je dat 22 juli 2024 wereldgemiddeld de warmste dag op aarde was tot nu toe (afbeelding 1). Duidelijk is dat 2023 en 2024 tot nu toe uitzonderlijk warme jaren zijn ten opzichte van alle voorgaande jaren.  

Afbeelding 1. Dagelijkse wereldgemiddelde temperatuur voor alle jaren sinds 1940. Bron: https://pulse.climate.copernicus.eu

Wat verder opvalt is dat de wereldgemiddelde temperatuur het hoogst is in juli, en het laagst in januari. Het verschil is bijna vier graden! Dat komt omdat er meer land is op het noordelijk halfrond in vergelijking met het zuidelijk halfrond. En land wordt warmer in de zomer en kouder in de winter dan de oceaan. 

Op Climate Pulse kun je ook zien waar het op een bepaalde dag warmer of kouder was dan gemiddeld. Wat opvalt bijvoorbeeld is dat het op de Zuidpool op dit moment abnormaal warm is, plaatselijk meer dan 20 graden warmer dan gemiddeld! 

Volg de concentraties broeikasgassen 

De aarde warmt op door de stijgende concentraties broeikasgassen. De belangrijkste zijn CO2, methaan (CH4), gevolgd door ozon (O3) en lachgas (N2O). De concentraties zijn op de voet te volgen op de website van het Amerikaanse Global Monitoring Laboratory. Afbeelding 2 laat als voorbeeld de dagelijkse CO2 concentratie zien gemeten op Hawaii in de afgelopen 12 maanden. De concentratie daar is op dit moment 425 ppm (parts per million, aantal CO2 moleculen per miljoen luchtmoleculen).  

CO2 wordt uit de atmosfeer opgenomen door planten als ze groeien. Als de bladeren in de herfst gaan vallen en rotten wordt CO2 weer teruggegeven aan de atmosfeer. Daarom zie je in Hawaii de hoogste concentratie aan het eind van de lente, en de laagste aan het eind van de zomer. Het verschil is ongeveer 8 ppm. 

Afbeelding 2. Dagelijkse CO2 concentratie gemeten op Hawaii in de afgelopen 13 maanden (groene bolletjes). Maandelijkse waardes voor de laatste vier jaar in de kleine grafiek. Bron: https://gml.noaa.gov

Als het lente is op het noordelijk halfrond, is het herfst op het zuidelijk halfrond. Door het verschil in de hoeveelheid planten wordt de opname van CO2 in de lente op het noordelijk halfrond niet volledig gecompenseerd door de afgifte op het zuidelijk halfrond in de herfst. Daarom zie je een jaarlijkse variatie in de wereldgemiddelde CO2- concentratie van ongeveer 4 ppm. 

Tegenwoordig is de wereld- en jaargemiddelde CO2-concentratie ongeveer 422 ppm. Voordat de mens op grote schaal begon met het verbranden van fossiele brandstoffen, schommelde de CO2- concentratie rond 285 ppm. De gemiddelde concentratie is inmiddels dus met 137 ppm toegenomen, een stijging van bijna 50 procent! Ongeveer de helft van de menselijke uitstoot van CO2 heeft zich opgehoopt in de atmosfeer, een kwart is opgenomen op land door bomen en planten en een kwart is opgelost in de oceaan.  

Volg het zee-ijs op de Noord- en de Zuidpool 

Als gevolg van de opwarming van de aarde, neemt de hoeveelheid zee-ijs op de Noord- en Zuidpool af. Satellieten uitgerust met een radar meten tegenwoordig vrij nauwkeurig dagelijks de oppervlakte zee-ijs. Op de website van het Amerikaanse National Snow and Ice Data Center kun je dagelijks zien hoeveel ijs er ligt op beide polen. Als voorbeeld zie je in afbeelding 3 de oppervlakte zee-ijs op de noordpool. Het zee-ijsoppervlak is gemiddeld het hoogst in maart aan het eind van de winter, het kleinst in september aan het eind van de zomer. Dit jaar (blauwe lijn) is het zee-ijsoppervlak op dit moment net zo klein als in het recordjaar 2012 (rode stippellijn).  

Afbeelding 3. Dagelijkse zee-ijsoppervlak op de Noordpool voor alle jaren sinds 1979. Oppervlak in september sinds 1979 in de kleine grafiek. Bron: https://nsidc.org/data/seaice_index

In 1979 lag er gemiddeld nog 7,5 miljoen vierkante kilometer zee-ijs op de Noordpool in september. Tegenwoordig ligt er gemiddeld nog maar 4 miljoen vierkante kilometer, een afname van bijna 50 procent. 

KNMI-klimaatbericht door Frank Selten