Vrij rustige en zachte november in normale herfst

Na vier koudere maanden pakte november weer warmer uit. In De Bilt was de gemiddelde temperatuur 6,9 graden tegen 6,2 graden normaal. Geen grote afwijking dus en veel minder dan vorig jaar toen november met 9,2 graden op één na de warmste was sinds zeker 1901.

De laatste koude november dateert van 1998 en inmiddels is deze maand dus al bijna tien jaar achtereen steeds opnieuw te warm. Normaal is het langjarig gemiddelde over de meest recente periode van dertig jaar 1971-2000. Meestal lag de temperatuur in november in de buurt van het gemiddelde en waren er amper grote uitschieters. De extremen varieerden van 15,1 graden op 2 november op de luchthaven Schiphol tot -5,5 graden op 15 november op de vliegbasis Twenthe.

Gemiddeld over het land scheen de zon 60 uur wat ook overeenkomt met het langjarig gemiddelde. De maand begon echter somber: in het zuiden scheen de zon de eerste tien dagen minder dan 10 uur. Daarna volgende enkele zeer zonnige dagen zodat het tekort snel werd ingehaald. Verder viel er in ons land 67 mm tegen 82 mm normaal. Het noordoosten was met lokaal 102 mm het regenrijkste gebied, Valkenburg en Zuid-Holland kregen 52 mm .

Al met al was november een vrij rustige herfstmaand zonder grote stormen. De 9^e november was de enige onstuimige dag waarbij de noordwestenwind in combinatie met springtij langs de kust leidde tot hoge waterstanden, volgens de stormvloedwaarschuwingsdienst een middelbare stormvloed. Dijkbewerking werd ingesteld en diverse stormvloedkeringen werden gesloten.  De hoogste waterstand zoals bij Delfzijl gemeten komt gemiddeld 8 keer per honderd jaar voor.

Gewone maar wel droge herfst
Met november namen we ook afscheid van de meteorologische herfst die dit jaar met 10,3 graden heel normaal was. Zowel de gemiddelde temperatuur als het aantal zonuren weken amper af van de norm, alleen de neerslag was minder. Gemiddeld over het land viel 181 mm tegen 235 mm normaal. Zo’n gewone herfst hebben we lange tijd niet meegemaakt. Zowel in 2005 als in 2006 was dit seizoen uitzonderlijk warm, zo’n drie graden warmer dan normaal. De wind zat toen opmerkelijk vaak in de warme zuidhoek en de zon scheen uitbundig. Uit onderzoek door het KNMI blijkt ook dat de opwarming van het klimaat tegenwoordig een graad bijdraagt aan de warmte. Ook de warme zomers van de laatste jaren hebben invloed omdat de Noordzee de zomerwarmte in het najaar nog lang vasthoudt.

Groene herfst
Weerfotograaf en KNMI-meteoroloog Jacob Kuiper legt de voortgang van de seizoenen vast op foto's. Uit de foto's van het Houdringhebos in De Bilt is duidelijk te zien dat de herfst in 2005 in deze tijd veel groener was dan nu. In 2005 en 2006 was de herfst warmer dan ooit, dat wil zeggen sinds het begin van de metingen drie eeuwen geleden. In het tijdschrift "Climate of the Past" is onlangs een wetenschappelijk artikel verschenen over de uitzonderlijke herfst van 2006 geschreven door Geert Jan van Oldenborgh van het KNMI, waarin hij een verklaring geeft voor de uitzonderlijke warmte van de afgelopen jaren.