Het is volop herfst, bladeren vallen van de bomen onder een warm herfstzonnetje. Ook afgelopen weekend kwam het kwik weer boven de 20 graden uit. Het voelt uitzonderlijk zacht voor de tijd van het jaar, maar dat is het niet. Zo'n warme herfstweek is in het huidige klimaat niet zo zeldzaam meer.
De aarde is sinds 1900 gemiddeld ruim een graad warmer geworden. Ook Nederland warmt op, zoals te zien is op het klimaatdashboard. De gemiddelde herfsttemperatuur in De Bilt is nu 1,7 graden hoger dan in 1901, 10,9 graden nu tegen 9,2 graden toen (figuur 1). Zonder vergaande klimaatmaatregelen houden we in de KNMI-klimaatscenario’s rekening met een stijging tot 14,4 graden rond 2085.
Met de stijging van de gemiddelde herfsttemperatuur neemt ook de kans op warme herfstweken toe. Om dit te laten zien, bepalen we van elk jaar de warmste periode van 7 aaneengesloten dagen in oktober/november in De Bilt. We kijken daarvoor niet naar de week met de hoogst gemeten gemiddelde temperatuur, maar naar de temperatuurafwijking ten opzichte van de gemiddelde temperatuur van die week in de periode 1921-2020. Het is namelijk gemiddeld ruim 4 graden warmer op 1 oktober dan op 1 november wat hierdoor wordt gecorrigeerd (figuur 2).
De temperatuur van de warmste week in de late herfstmaanden oktober en november is sinds 1901 met ruim 2 graden gestegen (figuur 3). De eerste herfst die een warme week noteerde met een temperatuurafwijking van meer dan 6 graden was de herfst van 2005. De huidige herfst is inmiddels de vijfde met zo’n warme week (6,3 graden voorlopig gemiddeld tussen maandag 24 en zondag 30 oktober 2022). Het weekgemiddelde warmterecord staat op 7,2 graden, in de herfst van 2015.
De variaties van jaar-op-jaar in de temperatuur van de warmste week van de herfst is groot (figuur 3). Bleef de warmste herfstweek in 2002 nog steken op 2,6 graden boven het 1921-2020 gemiddelde, drie jaar later had de warmste herfstweek een afwijking van maar liefst 7 graden. De oorzaak is de wind. Het wordt warm in de herfst in Nederland als er vanuit het zuiden in rap tempo relatief warme lucht uit Zuid-Europa wordt aangevoerd, zoals afgelopen week het geval was. Als een dergelijk windpatroon niet optreedt in een herfst, blijft een warme herfstweek uit. En omdat de wind zo variabel is, is de variatie in warmste herfstweken zo groot.
De kans op een warme herfstweek met een temperatuurafwijking boven de 6 graden was vóór 1960 vrijwel nul (figuur 3, groene lijn). Rond 1980 is de kans eens in de zeventig jaar en rond 2010 is deze al opgelopen tot eens in de zes jaar. In het huidige klimaat is die kans inmiddels 40 procent, gemiddeld eens in de twee tot drie jaar. Daarmee is zo’n warme herfstweek een normaal verschijnsel geworden.
Een van onze Argo meetboeien - nummer 6901979 - viert deze week zijn tiende verjaardag. Argo floa...
28 oktober 2024 - NieuwsberichtHet KNMI heeft nieuwe klimaatscenario’s ontwikkeld voor Suriname. Deze scenario’s geven een beter...
25 oktober 2024 - NieuwsberichtBij de Open Dag konden bezoekers vragen indienen over klimaatverandering, die we nadien in een kl...
25 oktober 2024 - KlimaatberichtOp 5 oktober was de Open Dag van het KNMI. Bezoekers konden zien hoe een weerballon wordt opgelat...
23 oktober 2024 - Klimaatbericht