Warmterecords en wintervoorspellingen

Ook de tweede decade van januari 2007 is in De Bilt met gemiddeld 9,1 graden de zachtste in de meetreeks geworden. Aan kop stond 1993 toen het tijdvak 11-20 januari een gemiddelde opleverde van 8,0 graden.   

Over de eerste tien dagen van januari berekende het KNMI een gemiddelde temperatuur van 8,8 graden. Ook dat is een nieuw record. Aan kop stond 1921 met gemiddeld 8,2 graden in de eerste tien dagen van januari.

Het etmaal van 9 januari was het zachtste sinds tenminste 1901. De Bilt noteerde op 9 januari gemiddeld over 24 uur 12,9 graden, een graad warmer dan op 5 januari 1957. Ook het minimum van die dag is met 11,8 graden een nieuw januarirecord.   

Dat is een halve graad warmer dan het minimum van 5 januari 1957, dat dus 50 jaar lang het lijstje aanvoerde. De maximumtemperatuur was op 9 januari 2007 in De Bilt 13,7 graden, een nieuw record voor de eerste decade en op twee na de hoogste temperatuur voor januari in ruim honderd jaar. In het Limburgse Arcen is dinsdag 14,8 graden gemeten, normaal voor eind april. Normaal zou in deze tijd overdag een graad of 5 en 's nachts ongeveer 0 graden moeten zijn.

Wintervoorspellingen
Toch hoeft het aanhoudend zachte weer niet te betekenen dat de schaatsen hele winter in het vet moeten blijven. Wintervoorspellingen zijn in ons grillige klimaat niet betrouwbaar en een zachte periode heeft geen voorspellene betekenis voor de rest van de winter. De kans op een zachte winter is door de opwarming tegenwoordig weliswaar iets groter is, maar ook dat zegt nog weinig. Zodra de kou onze kant op komt kan het weer radicaal omslaan en kan ook een zachte winter nog een schaatsperiode opleveren.

Natuur nog in bloei
Uit waarnemingen voor vrijwilligers in het kader van de Natuurkalender blijkt dat er dankzij het uitzonderlijk zachte weer in december meer dan 240 wilde planten in bloei stonden. Naast de wilde plantensoorten zijn er ook 200 soorten tuinplanten in bloei gezien. Ook in veel andere landen is de natuur van slag.

Ook in 2005 was de herfst extreem warm en bleef het blad uitzonderlijk lang aan de bomen zitten. KNMI-meteoroloog en weerfotograaf Jacob Kuiper fotografeert de natuur jaarlijks om de verschillen in bladontwikkeling en bladval in beeld te brengen. Uit zijn opnamen (zie foto's onder dit artikel) blijkt dat de natuur najaar 2006 nog groener is dan in 2005 en dat rond er begin november veel meer blad aan de bomen zat dan rond die tijd in 2004. Voor de bomen is dat niet goed: bij gelijke wind is de winddruk op een boom met blad acht keer zo hoog als op een kale boom. Als het gaat sneeuwen of ijzel ontstaat kan de toestand nog dramatischer worden. Na de eerste herfststorm en de eerste vorst (op 2 november -3,9 graden op de vliegbasis Twenthe) zijn wel wat bladeren van de bomen verdwenen maar de natuur was nog steeds opmerkelijk groen. Later in november en in het begin van december 2006 hebben nieuwe depressies zo vaak de wind merkbaar laten aantrekken dat de hoeveelheid blad toen snel is verminderd.  Begin december blijkt dat ook eiken daarbij veel van hun blad hebben verloren, iets wat in begin december 2005 nog niet het geval was. De actieve depressies zorgden tegelijkertijd voor aanvoer erg zachte lucht waardoor de gemiddelde temperatuur van de herfst in 2006 flink boven het record uit 2005 is uitgekomen.  

Weersomstandigheden spelen een belangrijke rol bij het verkleuren en de val van het blad. Volgens oud KNMI-meteoroog en bioloog Baltus Zwart speelt uiteraard de hoge temperatuur een rol bij het uitblijven van de bladverkleuring, maar veel belangrijker is nog het uitblijven van somber weer. Door het zonnige weer kon in combinatie met de hoge temperaturen het fotosynthese proces gewoon op volle sterkte doorgaan waardoor het in het blad aanwezige abcissine zuur, dat zorgt draagt voor de vorming van het abcissinelaagje (afscheidingslaagje) aan de voet van het blad, nog geen kans kreeg zijn invloed uit te oefenen. Baltus Zwart hanteerde de richtlijn dat de bomen in ons land voor 5 december helemaal kaal waren. Vorig jaar was dat al 10 december, maar dit jaar waren de bomen rond Sint Nicolaas op 7 december kaal.