Weinig winterzon: korte dagen versus lage zonnestand

Zelfs op een onbewolkte dag is er in deze tijd van het jaar maar weinig zonlicht. Het maakt dat de opbrengst van zonnepanelen gering is en het lichaam minder vitamine D aanmaakt. Dat komt doordat de dagen kort zijn en de zon laag staat. Maar wat heeft het meeste invloed?

Zonlicht op langste en kortste dag

Midden op de dag is de sterkte van het zonlicht in Nederland op de langste dag van het jaar drie keer zo groot als op de kortste dag (figuur 1). Opgeteld over de dag is de totale hoeveelheid zonlicht op de langste dag maar liefst zeven keer zo groot als op de kortste dag. Het verschil in de hoeveelheid zonlicht tussen de langste en kortste dag ontstaat door het verschil in zonshoogte en het verschil in daglengte, weergegeven door respectievelijk het rode en  het blauwe oppervlak.

Afhankelijk van breedtegraad

Het effect van zonshoogte en daglengte is afhankelijk van de breedtegraad. Het blijkt dat bij een kortste daglengte van precies 6 uur beide effecten even groot zijn. Dit is het geval op 58 graden noorderbreedte (of zuiderbreedte). Ga je dichter naar de pool toe dan gaat het verschil in daglengte zwaarder wegen, dichter naar de evenaar het verschil in zonshoogte.

Nederland: lage zonnestand het belangrijkst

In Nederland, op 52 graden noorderbreedte, is het effect van de lage zonshoogte net wat belangrijker dan de korte daglengte, 63 procent tegen 37 procent om precies te zijn. Dat zonnepanelen in Nederland op 21 december maximaal maar 1/7 deel van de energie leveren van die op 21 juni, komt dus niet zozeer door het verschil in daglengte maar vooral door het verschil in zonshoogte.

KNMI-klimaatbericht door Peter Siegmund