Wereld in 2010 warmste ooit

Het jaar 2010 was gemiddeld over de wereld net zo warm als recordjaren 1998 en 2005. De wereldgemiddelde temperatuur lag in het afgelopen jaar 0,53 graden boven het langjarig gemiddelde van 1961-1990. Dat is 0,01 graad boven het gemiddelde van 2005 en 0,02 graden boven het gemiddelde van 1998. Het verschil tussen de drie warmste jaren is volgens de Wereld Meteorologische Organisatie marginaal en ligt binnen de meetonzekerheid.

De statistieken voor de wereldgemiddelde temperatuur die worden gebruikt zijn gebaseerd op meetreeksen van het Hadley Centre/Climatic Research Unit van het Engelse Met Office (HadCRU), het U.S. National Climatic Data Center (NCDC) en het U.S National Aeronautics and Space Adiministration (NASA).

Relatief koud in Nederland
In ons deel van Europa was het zowel aan het begin van het jaar als in de maand mei en de laatste weken koud voor de tijd van het jaar, zodat de jaargemiddelde temperatuur hier juist onder normaal lag. Nederland had met 9,1 graden tegen 9,8 graden normaal het koudste jaar sinds 1996. Hier waren vooral de wintermaanden waren koud, maar ook mei was een een zeer koele maand. De wind zat in deze maand vaak in de koude noordhoek.

Warme zuidenwind
In andere landen overheerste een warme zuidenwind waardoor de negatieve bijdrage aan de wereldgemiddelde temperatuur volledig teniet werd gedaan. Wetenschappers hadden een jaar tevoren al voorspeld dat 2010 het warmste jaar in de metingen (sinds 1880) zou kunnen worden. Deze voorspelling was gebaseerd op twee factoren: de trend naar steeds hogere wereldgemiddelde temperaturen en de effecten van El Niño, een opwarming van het zeewater langs de evenaar in de Stille Oceaan. De effecten daarvan zijn voornamelijk boven de tropische Atlantische en Indische oceanen zichtbaar.

Op het noordelijke halfrond speelde de eerste maanden van 2010 een zeer sterke invloed van de Noord-Atlantische Oscillatie een grote rol, net als in december. Hierdoor was het veel warmer dan normaal in noordwest Canada en Groenland en in het Midden-Oosten en Noord Afrika. In Siberië, de Verenigde Staten en Europa ten noorden van de Alpen was het juist relatief koud. Voor de wereldgemiddelde temperatuur maakt dit niets uit, maar in genoemde gebieden was het uitzonderlijk warm of juist koud.

Broeikaseffect
Sinds 1975 warmt de aarde gemiddeld ongeveer 0,17 graden op per tien jaar. Dit is grotendeels het gevolg van de toename van broeikasgassen in de atmosfeer. Deze trend wil niet zeggen dat de wereldgemiddelde temperatuur elk jaar iets hoger is dan het vorige jaar. Het ene jaar is het wat warmer dan de trendlijn, het andere juist wat kouder. De twee à drie jaar na grote vulkaanuitbarstingen in de tropen is het wereldgemiddeld rond de 0,2 graden kouder, zoals in 1992 en 1993 na de uitbarsting van de Pinatubo op de Filippijnen. Het tijdvak 2001-2010 was met een wereldgemiddelde temperatuur van 0,46 graden boven het langjarig gemiddelde van 1961-1990 de warmste tienjarige periode sinds het begin van de metingen in 1854.

El Niño en La Niña
Een andere belangrijke bron van schommelingen rond de trendlijn is El Niño. Zoals de naam 'het Kerstkindje' al aangeeft piekt deze opwarming meestal rond Kerstmis. Zo’n drie tot zes maanden later is het effect op de wereldgemiddelde temperatuur het grootst. Dit komt voornamelijk door het verzwakken van de passaatwind boven de oceanen, waardoor er minder water verdampt. Hierdoor blijft het oppervlaktewater warmer. In 1998 was de wereldgemiddelde temperatuur uitzondelijk hoog doordat El Niño zeer sterk was. El Niño was in 2009 ook relatief sterk, zodat al met vrij grote zekerheid voorspeld kon worden dat ook 2010 bijzonder warm zou worden. Ook het weer is een belangrijke bron van kortdurende variaties in de wereldgemiddelde temperatuur. Vooral de wintertemperaturen boven Siberië en Canada kunnen van jaar op jaar flink verschillen. In het jaar 2008 was de afwijking boven normaal minder groot dan de jaren er voor door een combinatie van La Niña en kou in Canada.

In de tweede helft van 2010 tekende zich voor de kust van Ecuador op de Stille Oceaan een sterke La Niña af met kouder water dan normaal langs de evenaar de de kust van Zuid Amerika. La Niña zorgt er waarschijnlijk voor dat de wereldgemiddelde temperatuur dit jaar weer iets minder hoog uitvalt dan in 2010.

Meer diepgang in KNMI kenniscentrum:

Wereld in 2010 warmste ooit gemeten

2010 Relatief koud in Nederland

WMO
Het persbericht van de WMO "2010 equals record for warmest year" met de belangrijkste meteorologische gebeurtenissen van 2010.