Windhoos treft Nederlands/Belgisch grondgebied

Op 21 januari is Grote Brogel in België kort vóór middernacht getroffen door een windhoos. Na een analyse van de meteorologische situatie in combinatie met een schadeanalyse kan worden vastgesteld dat het hier om een windhoos ging.

Ook het Belgische KMI in Ukkel bevestigt bij monde van Karim Hamid, die samen met Karel Holvoet van het KMI ter plaatse schadeonderzoek heeft verricht, dat Grote Brogel is getroffen door een windhoos van kracht F1 (118/180 km/uur) tot een nipte F2 met voorkeur voor F2 (181-251 km/uur) op de schaal van Fujita. Volgens het KMI bezaten de twee onweerscellen de typische eigenschappen van een windhoos. Het beeld van de dopplerradar toont bovendien een duidelijke rotatie. Dergelijke beelden kunnen op zich nog geen uitsluitsel geven maar doorslaggevend was de beschrijving van de schade die de brandweer gaf. 

Volgens KNMI-meteoroloog en hozen-expert Rob Groenland was er in de atmosfeer sprake van een sterke verticale windschering in de onderste kilometer. Dit betekende dat de wind over een korte afstand heel snel toenam met de hoogte. Zo stond er boven België en Zuid-Nederland op 1 kilometer hoogte een windsnelheid van meer dan 100 km/uur. Een dergelijke windschering genereert horizontale windrollen vlak boven het aardoppervlakRond 23 uur naderde er een buienlijn vanuit het westen waarbij de lucht aan de voorzijde heel snel opsteeg. In deze opstijgende lucht werden de horizontale windrollen gekanteld in de vertikaal, waardoor zich een (langzaam) roterende beweging om een verticale as voordeed. Op bepaalde specifieke plaatsen onder een buienlijn vond extra convergentie plaats, dus daar waar lucht extra de neiging heeft samen te komen. Belangrijk daarbij is de combinatie van lokale sterke opwaartse luchtstroming en rotatie (vorticiteit) van de lucht. Het lijkt op het schaatsereffect: door het stretchen van de stijgschacht (met startrotatie) spint de rotatie zeer snel op. Dat kan leiden tot de werveling in de lucht die vaak als de karakteristieke slurf van de windhoos zichtbaar wordt. 

Ook windhoos in februari?
Heftige onweersbuien hebben ook op 5 februari rond middernacht gezorgd voor (water)overlast vooral in Brabant. Limburg en de Achterhoek. Dendermonde en Lier in België kregen te maken met hoosachtige verschijnselen en mogelijk een windhoos. Of werkelijk sprake was van een windhoos is nog niet vastgesteld, maar de schade (ingestorte muren, afgerukte dakpannen en omgewaaide bomen) is groot. 
Ook in ons land, met name in Brabant en Limburg, hebben de buien flink huisgehouden maar hier waren vooral het onweer en de regenintensiteit opmerkelijk. Volgens de klimaatdesk van het KNMI had de neerslag op enkele plaatsen een intensiteit van 4 à 5 mm per 10 minuten. Sint Anthonis kreeg in korte tijd 29 mm, Woold 30 mm. Het onweer was zeker voor deze tijd van het jaar bijzonder actief.