Winter begon zeer koud

December is in ruim veertig jaar niet zo koud geweest. De gemiddelde temperatuur was in de Bilt -1,1 graden tegen 4,0 graden normaal. Voor een nog koudere december moeten we zeker veertig jaar terug in de geschiedenis. In 1969 had de Kerstmaand een gemiddelde van -1,4 graden. De koudste december in de geschiedenis was die van 1890 met gemiddeld -4,8 graden.

Het begin van de winter van 2010/2011 laat zich het best vergelijken met de barre winter van negentig uit de negentiende eeuw zoals die dankzij het boek van Herman de Man de geschiedenis is ingegaan. Ook toen begon de winter net als dit jaar al in november maar was december met -4,8 graden nog een stuk kouder dan in 2010 en de koudste uit de geschiedenis.

De landelijk laagste temperatuur staat in 2010 genoteerd voor Lelystad waar op 20 december -16,9 graden werd gemeten. In het verleden zijn zelfs begin december temperaturen gemeten van meer dan 20 graden onder nul. Toch was het ook in december soms bitter koud. Vooral de eerste dag van de meteorologische winter springt eruit met 6 tot 8 graden vorst in combinatie met een krachtige tot stormachtige wind. Dat leverde gevoelsmatig temperaturen op van 17 graden onder nul met gevaar voor bevriezing.

Op 12 dagen kwam de temperatuur in De Bilt de hele dag niet boven nul. Normaal telt december slechts 2 van dergelijk ijsdagen. Op 29 dagen werd een minimumtemperatuur gemeten onder het vriespunt tegen een langjarig gemiddelde van 12 vorstdagen. Zo'n groot aantal vorstdagen is in december nog nooit voorgekomen. December 1933 telde 27 vorstdagen en 14 ijsdagen.

Vrijwel dagelijks sneeuw
Vrijwel de hele maand was de bodem in een groot deel van ons land bedekt met sneeuw. Alleen op 11 en 12 december was ons hele land groen. Soms viel er zelfs heel veel sneeuw in korte tijd vooral op 17 december toen het KNMI de weerwaarschuwingen opschaalde naar het hoogste niveau (code rood). In de Randstad en in Zeeland was de sneeuwval zeer intensief en viel op een aantal plaatsen circa 20 cm. De dagen daarna viel er opnieuw veel sneeuw vooral in een strook over het midden van het land.

Opmerkelijk was ook de langdurige sneeuwval op 23 en 24 december in het zuidoosten van het land. Op veel plaatsen viel in ruim vierentwintig uur 5 tot 10 cm waardoor het reeds bestaande sneeuwdek verder aangroeide. De sneeuw die viel en die er al lag veroorzaakte veel overlast vooral omdat de wind ook toenam. De kerstdagen waren in het grootste deel van het land wit zodat het KNMI net als vorig jaar een witte kerst boekte, de achtste sinds het begin van de 20e eeuw.
Ondanks de vele sneeuw viel er minder neerslag dan gewoonlijk. Gemiddeld over het land viel 47 mm tegen 79 mm normaal in december. Het droogst waren de Flevopolders en het noorden. Lelystad en Stavoren noteerden slechts 35 mm, Hoek van Holland kreeg met 70 mm de meeste neerslag. De zon scheen landelijk gemiddeld 50 uur tegen 43 uur normaal.

Bar winterweer in Europa
Grote delen van Europa gingen einde november en december gebukt onder bar winterweer. Vooral in Scandinavië was het extreem koud en ging menig kouderecord aan diggelen. Met name in Noorwegen en Zweden was december op veel plaatsen niet eerder zo koud. De maand was er op een aantal plaatsen 10 graden kouder dan normaal. In Zweden zijn in december zelfs temperaturen gemeten van bijna 40 graden onder nul.

Het noordelijke deel van de Botnische Golf is dichtgevroren. De ijstoestand laat zich vergelijken met die van de winters in de jaren tachtig. Ook in Scandinavië viel bijzonder veel sneeuw, op plaatsen in Zweden zo'n 80 cm, op het Deense eiland Bornholm viel volgens officiële cijfers 138 cm sneeuw. Ook Frankrijk, België en Duitsland kregen het zwaar te verduren door sneeuw, ijzel en kou. In het oosten van Duitsland vroor het 23 graden. Ook in Ierland en Groot Brittannië was het bijzonder koud. Groot Brittannië beleefde de koudste maand in 25 jaar.

Maandoverzicht van het weer in december 2010
http://www.knmi.nl/klimatologie/mow/pdf/mow_201012.pdf