Zomer 2001: zware buien en windhozen

De zomer van 2001 is de geschiedenis ingegaan als de zomer van de zware buien. Op 12 dagen (tegen 5 gemiddeld over de laatste vijftig jaar) is er ergens in Nederland op tenminste één KNMI-neerslagstation 50 mm of meer gevallen. Zoiets is volgens Ilja Smits van de Klimatologische Dienst niet eerder voorgekomen. Hij bekeek de statistieken sinds 1951 en vond in de zomer van 1969 in totaal 11 dagen met zware regen, het oude record. Door het buiige karakter van de neerslag was het echter niet overal een zeer natte zomer: er zijn ook plaatsen die een relatief droge tot normale zomer beleefden. Statistisch onderzoek leert ons dat de regenval bij zware buien toeneemt met ongeveer 10% per graad warmer. Het past in het beeld van een warmer wordende wereld dat dit soort extreme regenval in de toekomst frequenter zal optreden.

Aantal dagen met 50,0 mm of meer op tenminste één KNMI-neerslagstation (1951-2001)

Jaar	Aantal
2001	12
1969	11
1968	10
1966	9
1972	8

In de nacht van 15 op 16 juni werd in Winschoten na enkele hevige regen- en onweersbuien 60 mm afgetapt. Op 17 juni kreeg Harlingen 50 mm, op 6 juli noteerde Scheveningen 55 mm. Op 19 juli kreeg West Terschelling 91 mm, waarvan bijna 70 in twee uur; een ware wolkbreuk dus. Op 23 juli viel in Tilburg 69 mm en op 28 juli kreeg Eext in Drenthe 66 mm. Ook augustus toonde een weertype dat karakteristiek is voor de hondsdagen met grote dagsommen. In de nacht van 4 op 5 augustus viel in Honselersdijk 86 mm en het nabij gelegen Zoetermeer 82 mm, op 7 augustus was Biddinghuizen koploper met 48 mm, op 8 augustus meldde Vroomshoop 64 mm, op 9 augustus viel in IJsselmonde 36 mm en op 10 augustus kreeg Hoogkarspel 51 mm. Ook op 13 augustus meldde Overveen 29 mm. Vervolgens leverden zware onweersbuien op 16 augustus in Oldeholtpade (Friesland) 55.3 mm op. De laatste dag van de meteorologische zomer van 2001 leverde in Haamstede (Zeeland) 62,3 mm op.

Dagen met 50 mm of meer in de zomer van 2001

 

Datum	Weerstation	Provincie	Hoeveelheid (in mm)
16 juni	Winschoten	Groningen	60
17 juni	Harlingen	Friesland	50
6 juli	Scheveningen	Zuid-Holland	55
19 juli	West Terschelling	Friesland	91
23 juli	Tilburg	Noord-Brabant	69
28 juli	Veendam	Groningen	61
	Eext	Drenthe	66
5 augustus	Honselersdijk	Zuid-Holland	86
	Zoetermeer	Zuid-Holland	82
	Hoek van Holland	Zuid-Holland	64
	Boskoop	Zuid-Holland	54
8 augustus	Vroomshoop	Overijssel	64
10 augustus	Hoogkarspel	Noord-Holland	51
16 augustus	Oldeholtpade	Friesland	55
19 augustus	Steenbergen	Noord-Brabant	55
31 augustus	Haamstede	Zeeland	62

De regenhoeveelheden waren uitzonderlijk groot. Normaal valt er in een zomermaand in ons land ongeveer 60 tot 70 mm, maar opmerkelijk genoeg was uitgerekend augustus de laatste jaren droger.

Wind- en waterhozen
De buien gingen op verschillende plaatsen vergezeld van hoosverschijnselen, zowel wind- als waterhozen. Het KNMI kreeg diverse meldingen, ook van de buien begin augustus die de overgang naar het wisselvallige weer hebben ingeluid. Op 2 augustus zijn er waarschijnlijk windhozen opgetreden bij Horst in Noord-Limburg en bij Borculo. Op dinsdag 7 augustus is melding gemaakt van een windhoos in Weurt bij Nijmegen, waar tientallen bomen zijn ontworteld of ontkruind. Volgens Rob Sluijter van de Klimatologische Dienst van het KNMI blijkt uit de aard van de schade aan gebouwen en bomen dat hier vrijwel zeker sprake was van een windhoos.

Windhozen bij onweer van 2 augustus?
Actieve onweersbuien met vooral veel horizontale bliksemontladingen op grote hoogte, markeerden donderdagavond 2 augustus de overgang naar licht wisselvallig zomerweer. Volgens de Limburgse weerkundige Rob van der Giessen in Bunde kwamen de buien bij Eysden de provincie binnen en trokken ze tussen half elf en half twaalf snel noordwaarts

Vooral ten noorden van Maastricht, richting Roermond was het flink raak met zware windstoten. De weerstations van Beek, Ell en Arcen in Limburg registreerden windstoten van 80 km/h; een weeramateur in Horst registreerde 98 km/h en in de buurt van Turnhout in België is zelfs een windvlaag van 104 km/h geregistreerd. Daarbij is flink wat schade aangericht, zowel door blikseminslagen als door de wind. De omgeving van Horst is mogelijk getroffen door een windhoos. Over een afstand van ongeveer vijf kilometer werden op verschillende plaatsen eiken uit de grond gerukt en werd schade aangericht aan gebouwen beschadigd. Het schadespoor heeft volgens de brandweercommandant van Horst een breedte van ongeveer 100 meter. Ook in Roermond waaide het dak van een flat, woeien bomen en lichtmasten om en werden auto's beschadigd. Ook in Borculo, bekend om zijn "cycloon uit 1925", zijn over een strook van een paar kilometer lengte en een breedte van 200 meter enorme bomen ontworteld of zwaar beschadigd (bron: Merle Tip, Twentsche Courant).