Nieuw onderzoek onthult dat gletsjers op het Antarctisch Schiereiland in de zomer een stuk sneller ijs afvoeren naar zee dan in de Antarctische winter. Het is voor het eerst dat dit seizoenseffect nauwkeurig is gemeten. Het toont aan dat gletsjers snel kunnen reageren op temperatuurverandering. Het betekent dat de gletsjers mogelijk sneller meer ijs richting zee gaan afvoeren als reactie op de snelle opwarming van dit gebied door klimaatverandering. Dit draagt bij aan een snellere stijging van de zeespiegel.
Satellietmetingen tussen 2014 en 2021 laten zien dat de gletsjers aan de westkust van het Antarctisch Schiereiland in de zomer tot wel 22% sneller stromen dan in de winter (figuur 1). Het Antarctisch Schiereiland is het meest noordelijk gelegen deel van Antarctica, een bergrug van zo’n duizend kilometer lang, die uitsteekt richting de punt van Zuid-Amerika. Hoe de gletsjers in dit gebied reageren op klimaatverandering weten we niet precies, maar satellietmetingen lichten een tipje van de sluier op. De gevoeligheid van gletsjers voor temperatuurveranderingen bepaalt namelijk hoe snel een gletsjer naar de zee stroomt, en uiteindelijk verdwijnt als het klimaat opwarmt. Het verdwijnen van een gletsjer beïnvloedt ook de achterliggende ijsvelden, die hierdoor instabiel kunnen worden en sneller naar beneden stromen en smelten.
De gevoeligheid van de gletsjers voor de seizoenswisselingen die nu is gemeten, toont aan dat de gletsjers behoorlijk snel kunnen reageren op temperatuurveranderingen. Mogelijk leidt de opwarming van dit gebied door klimaatverandering dan ook tot een flinke toename van de ijsstroomsnelheid. Hierdoor komen gletsjers sneller in de oceaan terecht waar ze vervolgens afsmelten. Bovendien warmt het Antarctisch Schiereiland veel sneller op dan andere gebieden op het Zuidelijk Halfrond. De combinatie van de sterke opwarming van het Antarctisch Schiereiland en de gevoeligheid van de gletsjers kan leiden tot een razendsnelle afname van de ijsmassa in dit gebied.
De kilometersdikke Antarctische IJskap verliest voornamelijk ijsmassa doordat de afvoer van ijs naar zee door gletsjers sneller verloopt dan de aangroei door sneeuwval. Deze studie laat zien dat de snelste stroomsnelheid samenvalt met het meeste smeltwater en warmer oceaanwater in de zomer. Tijdens de Antarctische zomer (winter op het Noordelijk Halfrond) smelt de sneeuw op de gletsjers van het Antarctisch Schiereiland. Het smeltwater dat door gletsjerscheuren naar beneden sijpelt werkt als smeermiddel: het zorgt voor een glijlaagje onder het ijs, waardoor de gletsjer makkelijker over de bodem schuift.
Als alle gletsjers op het Antarctisch Schiereiland smelten, leidt dat tot een zeespiegelstijging van ongeveer 7 cm. Dat is weinig in verhouding tot de gehele Antarctische IJskap (57 m), maar het zou wel heel snel kunnen gaan omdat dit gebied zo snel opwarmt en, zoals deze studie aantoont, heel snel reageert op opwarming. De processen die zorgen voor de zomerse versnelling van deze gletsjers spelen mogelijk ook op langere tijdschalen en bij andere gletsjers op Antarctica een rol. De invloed van het smelten van Antarctische gletsjers is de meest onzekere factor in toekomstprojecties van de zeespiegelstijging. De smeltsnelheid van Antarctische gletsjers heeft direct invloed op de snelheid van de zeespiegelstijging langs de Nederlandse kust.
Het klimaat verandert en dat merken we bijna iedere dag. Het KNMI is de afgelopen jaren veranderd...
22 juli 2024 - NieuwsberichtHoera, het broeikaseffect is tweehonderd jaar oud! Of in ieder geval de eerste beschrijving ervan...
17 juli 2024 - KlimaatberichtVandaag, 15 juli is het precies 20 jaar geleden dat de Aura-satelliet werd gelanceerd, met daar a...
15 juli 2024 - NieuwsberichtMet indrukwekkend veel detail heeft satelliet EarthCARE zijn eerste metingen verricht van de hoev...
12 juli 2024 - Klimaatbericht