Het weer heeft invloed op ons welbevinden en gezondheid. Wie onbeschermd voor UV-straling een dag naar het strand gaat, houdt daaraan vaak pijnlijk rode gevolgen over. Wie veelvuldig onbeschermd in de zon is beschadigd de cellen in de huid dusdanig dat het risico op het ontwikkelen van huidkanker wordt vergroot. Dit is een voorbeeld van een gezondheidsrisico dat kleiner kan worden gemaakt door aanpassen van het gedrag. Ook andere invloeden van het weer op de gezondheid zijn groot, sommigen ook waar mensen zich veel minder kunnen verdedigen.
Hitte kan – als zij maar lang genoeg aanhoudt – voor de nodige hittestress zorgen en gevaarlijk zijn voor mensen met een kwetsbare gezondheid. En wie te lang in een ijskoude omgeving verkeert, kan daaraan onderkoeling of bevriezingsverschijnselen overhouden.
Luchtvervuiling verhoogt de kans op luchtwegaandoeningen en kan veel gezondheidsschade berokkenen. Mensen met luchtwegproblemen ondervinden ook de meeste hinder van luchtvervuiling en het kan de kwaliteit van leven en welbevinden sterk beperken. Het kan zijn dat de lucht zo sterk vervuild raakt dat het zicht erdoor belemmerd wordt. We spreken dan van smog. Mensen kunnen daarvan direct last ondervinden. Bijvoorbeeld bij zware lichamelijke inspanningen of het leveren van sportprestaties. Mensen met chronische aandoeningen van de luchtwegen ervaren vaak een verergering van hun klachten vanaf matige smog.
Als warm weer een risico is, nemen wij maatregelen volgens het hitteprotocol ” Zorggroep Solislees het verhaal
Het KNMI berekent in opdracht van het RIVM dagelijks een luchtkwaliteitsverwachting. Deze verwachting geeft de invloed van het weer aan op de hoeveelheid vervuiling in de lucht in Nederland, ook per postcode. Het KNMI werkt in een Europees samenwerkingsverband ook aan de luchtkwaliteitsverwachtingen voor Europa en de rest vande wereld omdat luchtverontreiniging niet bij de grenzen stopt. Met satellietinstrumenten zoals TROPOMI meten we de hoeveelheid stikstofoxiden die industrieën, auto’s en luchtvaart genereren. Hiervan worden door voortgang in het wetenschappelijk onderzoek steeds gedetailleerdere kaarten gepubliceerd.
Met een stookalert roept het RIVM mensen op om geen hout te stoken bij ongunstige weersomstandigheden. Dit kan gezondheidsklachten bij mensen in de omgeving voorkomen. Bij ongunstige weersomstandigheden of een slechte luchtkwaliteit blijft houtrook namelijk langer hangen en dit is ongezond.
Het RIVM geeft dit stookalert af op basis van de weersverwachtingen van het KNMI. Bij de verwachting kijkt het KNMI naar de windsnelheid en de dikte van de onderste luchtlaag.
Niesen, proesten, een jeukend gehemelte, rode ogen. Met deze verschijnselen van hooikoorts krijgen in Nederland miljoenen mensen te maken als grassen en bomen stuifmeel of pollen loslaten. De wind neemt dit stuifmeel mee over afstanden van soms honderden kilometers. Wie allergisch is voor pollen reageert hierop met bovenstaande verschijnselen. Ze belemmeren mensen in hun dagelijkse bezigheden. Zowel het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) als de website Pollennieuws biedt een vijfdaagse verwachting van de hooikoortsbelasting gebaseerd op gegevens van het KNMI, actuele meldingen en historische gegevens.
De zonkracht is een maat voor het ultraviolette (UV) deel van de inkomende zonnestraling. De zonkracht neemt toe naarmate de zon hoger staat en varieert met de seizoenen en het moment van de dag. Warmte heeft geen invloed. Op een koele, zonnige dag kan de zonkracht even sterk of sterker zijn dan op een warme dag. Naast de hoogte van de zon is de hoeveelheid UV afhankelijk van wolken, vocht of stof in de atmosfeer en van de dikte van de ozonlaag. Die beschermt tegen UV. Met verschillende satellietinstrumenten meet het KNMI dagelijks de hoeveelheid ozon overal ter wereld. Met behulp van weermodellen wordt er een zonkrachtverwachting gemaakt voor de komende week. De gegeven verwachting betreft de maximale zonkracht op het middaguur voor een wolkenloze hemel
De verwachtingen voor de zonkracht voor vandaan en morgen deelt het KNMI op de eigen website en op NOS-Teletekstpagina 708. In de communicatie over de zonkracht in Nederland wordt nauw samengewerkt met het RIVM en KWF Kankerbestrijding die zich bezighouden met de gevolgen van een te hoge blootstelling aan de zon. De invloed van zonlicht op het menselijk lichaam is tweeledig. Enerzijds zorgt zonlicht voor voldoende vitamine D in ons lichaam. Anderzijds is een teveel aan UV-straling schadelijk voor de huid. De kans op huidkanker neemt toe door beschadigingen in de huid ten gevolge van ultraviolette straling van de zon. Hoe langer de huid wordt blootgesteld, hoe groter de kans is op huidschade. Bij zonkracht 7 ontstaat er bij de mensen met een licht huidtype huidschade binnen 10 minuten, bij zonkracht 4 binnen een half uur.
Houdt warm weer enkele dagen aan, dan kan dit leiden tot een verminderd welzijn en ook tot gezondheidsproblemen. Mensen raken vermoeid, hebben concentratieproblemen, worden duizelig, krijgen hoofdpijn of huidklachten. In extreme gevallen kan iemand zelfs bewusteloos raken – ‘bevangen door de warmte’.
Bij ouderen en mensen met hart- en vaataandoeningen kan een langdurige warmte leiden tot uitdroging. De doorbloeding van vitale organen kan daardoor verstoord raken. Dit kan levensbedreigende gevolgen hebben.
Het KNMI is partner in het Nationale Hitteplan. Dit is opgezet om de gevolgen van langdurige warmte voor kwetsbare bevolkingsgroepen zo gering mogelijk te maken, Onze rol is het RIVM in te lichten wanneer langdurige warmte wordt verwacht.
In Nederland gaat warm weer vaak samen met een hoge luchtvochtigheid. Die combinatie stelt hoge eisen aan het lichaam. Ook gezonde mensen lopen een reële kans op hittestress bij een temperatuur van 35 °C of hoger en een luchtvochtigheid van meer dan 50 procent. Lees meer over het stedelijk warmte-eiland-effect. Het KNMI brengt met onderzoek het warmte-eiland-effect steeds beter in kaart.
Bij een temperatuur onder het vriespunt kunnen mensen onderkoeld raken. Het lichaam kan dan de eigen temperatuur niet meer op peil houden. Vooral voor kinderen en oudere mensen is dit risicovol. Zij merken niet dat ze het te koud hebben. Ouderen en mensen met chronische aandoeningen van de luchtwegen zijn bij koude extra gevoelig voor luchtweginfecties. Het KNMI geeft in de dagelijkse weersverwachtingen aan wanneer kwetsbare groepen extra risico lopen vanwege de koude.
Als het koud is en hard waait, is de gevoelstemperatuur lager dan de luchttemperatuur. Dat verschil is een maat voor extra warmteverlies. Het KNMI berekent de gevoelstemperatuur uit een combinatie van de luchttemperatuur en de gemiddelde windsnelheid.
Bij een gevoelstemperatuur onder de -10 °C kunnen na enkele uren verschijnselen van onderkoeling optreden. Een gevoelstemperatuur onder de -15 °C kan al na een uur koudeletsel opleveren.
In het huidige klimaat leiden hittegolven tot meer sterfte dan koudegolven. Rond 2050 berekenen de KNMI’14-klimaatscenario’s warmere zomers en minder koude winters. Rond 2050 zullen in de winter minder mensen door koude sterven. In de zomer zal de sterfte door warmte toenemen. Die toename zal geringer zijn dan de afname in de winter. Volgens deze berekening kosten koude- en hitte-invloeden rond 2050 dus minder mensenlevens dan nu.
Het KNMI meet en berekent veel. De stroom aan Big Data en modeldata die al deze metingen opleveren, combineren wij met de meetgegevens van onze partners. Zo voegen wij actuele informatie toe die van belang is voor de volksgezondheid.
TROPOspheric Monitoring Instrument (TROPOMI), gelanceerd in 2017, is een satellietinstrument van Nederlandse makelij dat nauwkeuriger dan ooit de luchtkwaliteit onderzoekt. De data worden gebruikt voor klimaatonderzoek, monitoring van de ozonlaag en de zonkracht, zeer gedetailleerde verwachtingen van de luchtkwaliteit en de verspreiding van vulkaanas. De voorganger van TROPOMI is ook nog in gebruik. Het Ozon Monitoring Instrument (OMI) meet dagelijks wereldwijd de samenstelling van de atmosfeer. Ook meet het de dikte van de ozonlaag tot in de kleinste details. Met deze instrumenten beschikt het KNMI over een belangrijke bron van data die van belang zijn voor de volksgezondheid. Andere partijen zoals het RIVM, TNO en GGD’s gebruiken deze Big Data om mensen te informeren over mogelijk schadelijke effecten voor de gezondheid.
Het RIVM heeft voor de GGD de richtlijn ‘Gezondheidsrisico’s van zomerse omstandigheden’ ontwikkeld. In deze richtlijn spelen de klimaatgegevens en -adviezen van het KNMI een belangrijke rol. Met de richtlijn in de hand verstrekken GGD- medewerkers gerichte informatie over de gezondheidsrisico’s bij warm zomerweer en over de maatregelen die deze risico’s beperken. Het RIVM werkte in dit project samen met het KNMI, TNO en diverse GGD’s.
Calamiteiten en chemische ongevallen kunnen de luchtkwaliteit ernstig aantasten. Denk aan de vuurwerkramp in Enschede (2000) en de brand bij Chemie-Pack in Moerdijk (2011). Het KNMI meet de rookwolk die zich vaak verspreidt over een groot gebied. In samenwerking met het RIVM gebruiken wij luchtverspreidingsmodellen. Deze leveren bij chemische incidenten informatie over bijvoorbeeld de afstand waarop hulpverleners slachtoffers kunnen verwachten. Ook geven zij aan welke locaties geschikt zijn om luchtmonsters te nemen. Met deze modellen dragen het KNMI en RIVM bij aan de informatievoorziening aan hulpverleners en het bevoegd gezag.
Ook vulkaanuitbarstingen kunnen veel fijnstof en zwavelverbindingen naar onze leefomgeving vervoeren. Denk maar aan de eruptie van de Eyjafjallajökull die in 2010 bijna al het vliegverkeer boven West-Europa heeft stilgelegd. Het KNMI houdt via satellietmetingen en modelberekeningen nauwkeurig bij hoeveel vervuiling vulkaanuitbarstingen naar ons land vervoeren.
Het KNMI bekijkt hoe landen in de tropen onze data kunnen gebruiken voor de oplossing van gezondheidsproblemen. Zo kunnen studenten meehelpen in het onderzoek naar het verband tussen extreme regenval en de tropische virusziekte dengue in Indonesië.
Het KNMI is partij in het Nationaal Hitteplan. In een periode van aanhoudende hitte – vier aaneengesloten dagen met een maximumtemperatuur van 27 °C of hoger – geeft dit plan aan wie waar verantwoordelijk is in de zorg voor mensen. Op deze manier kunnen zorgverleners zich voorbereiden op een hittegolf en de maatregelen nemen die daarvoor nodig zijn. Als het KNMI signaleert dat de kans op aanhoudende hitte groot is, zenden wij een bericht naar het RIVM, waarin wij die kans melden.
Het KNMI heeft een bijdrage geleverd aan het geluidsbelastingsmodel van het RIVM. Wij hebben meteorologische data geïntegreerd in het model van onze partner. Daardoor wordt duidelijker hoe weersomstandigheden de impact van omgevingsgeluid versterken. Onderzoek heeft eerder aangetoond, dat 290.000 mensen slecht slapen door geluid van het wegverkeer.
Veel van onze producten en diensten leveren we aan de Rijksoverheid. Daarnaast zijn er ook mogelijkheden voor levering aan andere overheden en voor samenwerking met de markt. Wilt u weten wat die mogelijkheden zijn? Neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen u graag.
