Het kernstopverdrag (internationaal Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty, CTBT) kwam in 1996 tot stand onder leiding van de Nederlandse ambassadeur Jaap Ramaker. Sindsdien is door een groot aantal landen gewerkt aan een wereldwijd systeem om naleving van het kernstopverdrag te kunnen controleren.
Voor deze controletaak is inmiddels een netwerk van maar liefst 337 meetstations (321 monitoring stations en 16 laboratoria) opgezet, het International Monitoring System (IMS). Deze stations, bestaande uit seismische, hydro-akoestische en infrageluid meetstations, staan in onderling gelijke afstanden over de hele aardbol verspreid en verrichten metingen van radioactiviteit, seismologische metingen en geluidsmetingen in de atmosfeer en in oceanen.
Door de meetstations worden de vaste aarde, oceanen en atmosfeer in de gaten gehouden op het voorkomen van nucleaire testexplosies
Deze stations, bestaande uit seismische, hydro-akoestische en infrageluid meetstations, staan in onderling gelijke afstanden over de hele aardbol verspreid en verrichten metingen van radioactiviteit, seismologische metingen en geluidsmetingen in de atmosfeer en in oceanen.
Het KNMI is het Nationaal Data Centrum (NDC) voor het kernstopverdrag en adviseert in die rol het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Als NDC analyseert het KNMI de seismische en akoestische data van IMS meetstations. De analyse van de radioactiviteit wordt uitgevoerd door het RIVM.
Hoewel het verdrag nog niet in werking is getreden, heeft het wel al duidelijk effect. Tussen 1945 en 1996 zijn er meer dan 2000 nucleaire testen gedaan. Sinds 2006 voert Noord-Korea ondergrondse kernproeven uit. Deze worden ook waargenomen op het IMS. Uit de metingen volgt dat Noord-Korea steeds zwaardere nucleaire testen uitvoert.
Naast het opvangen van seismische en akoestische signalen, wat kan duiden op mogelijke kernproeven, worden de meetstations ook ingezet als waarschuwingssysteem voor tsunami's, vulkanen en aardbevingen. Dit maakt het verdrag uniek en waardevol.
De meetstations worden ook ingezet als waarschuwingssysteem voor tsunami's, aardbevingen en vulkanen
Bovendien kunnen de signalen worden gebruikt om indirect op plekken te meten waar het lastig is om meetinstrumenten te plaatsen, zoals in de diepzee en de hogere lagen van de atmosfeer.
Het kernstopverdrag is tot nu toe ondertekend door 184 landen en door 167 geratificeerd. Het treedt pas in werking zodra alle 44 landen die kernreactoren bezitten (de zogenoemde Annex II landen) geratificeerd hebben. Nederland heeft dit in 1996 al gedaan.
Een aantal landen, waaronder India, Pakistan, Iran, de VS en Israël, hebben het verdrag om uiteenlopende redenen, nog niet getekend of geratificeerd.
De video geeft een overzicht van het Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization (CTBTO). Een analist beschrijft 3 september 2017, de dag waarop Noord-Korea een nucleaire test uitvoerde. Nederland is lidstaat van het CTBT, het KNMI is uitvoerend orgaan hiervan.
