Gletsjers maken vaker geluid

Het smelten en afkalven van gletsjers maakt onhoorbaar geluid. Dit infrageluid is gedurende 18 jaar op Groenland gemeten. Onderzoekers van het KNMI, de TU Delft en uit Japan hebben laten zien dat gletsjers de laatste jaren vaker geluid zijn gaan maken. Daarmee komen we meer te weten over het veranderend gedrag van gletsjers onder klimaatverandering.

Infrageluid is voor de mens onhoorbaar geluid. Wereldwijd worden deze metingen gebruikt om het kernstopverdrag te controleren. Hoewel het meetstation op Groenland nabij de plaats Qaanaaq (figuur 1) geïnstalleerd is om kernbomproeven te monitoren, laat deze - recent in Geophysical Research Letters gepubliceerde - studie de bredere toepassing van dit soort metingen zien.

Onderzoek naar infrageluidmetingen geeft aan dat de gletsjers rondom het station tijdens de zomermaanden infrageluid opwekken, terwijl de gletsjers tijdens de winter stil zijn. Door de richting te bepalen waaruit dit infrageluid komt, kan de bron achterhaald worden. Iedere zomer bleken er gletsjers te zijn die infrageluid opwekken (figuur 2) dat vanuit een specifieke richting komt. Drie gletsjers op zo’n 30 kilometer afstand zijn geïdentificeerd en een nabij het station op slechts 2 km (figuur 1). 

Verschil in land- en kalvende gletsjers 

De drie gletsjers ten zuiden van het station eindigen in zee terwijl de meest nabije gletsjer, direct ten noordoosten van het station, zijn tong op land heeft. Het geluid blijkt daardoor op verschillende tijden in het smeltseizoen te pieken. Voor de gletsjer op land is dit halverwege juli. De verder gelegen en kalvende gletsjers maken eind augustus het meeste infrageluid. Aannemelijk is dat de piek in het eerste geval samenhangt met het maximum in de atmosferische temperatuur. In het tweede geval lijkt de zeewater temperatuur de controlerende factor.

Infrageluid door afkalvend ijs en smeltwater 

De infrageluid analyse is uitgevoerd met een continue meetreeks van 18 jaar. Gedurende deze periode blijkt dat de gletsjers vaker geluid zijn gaan maken. De verschillen tussen de jaren zijn groot, maar er is een stijging in het aantal infrageluid gebeurtenissen te zien. Voor de landgletsjer is dit vergeleken met een model en metingen van smeltwater (figuur 3). Het model laat overeenkomsten zien met jaren van weinig en veel infrageluid gebeurtenissen, gedurende de smeltseizoenen. Maar er zijn ook verschillen die verder onderzocht gaan worden. Voor de paar jaar dat er metingen van de hoeveelheid smeltwater zijn, lijkt er een goede overeenkomst te zijn met de infrageluid gebeurtenissen.  

Het infrageluid wordt opgewekt door afkalvend ijs en smeltwater dat door allerlei kanalen en holtes stroomt. De analyse van het infrageluid kan bijdragen aan inzicht in het gedrag van gletsjers. Met het wereldwijd monitoren van kernbomproeven kan er dus tegelijkertijd naar gletsjers geluisterd worden.