Kans op orkanen afhankelijk van El Niño

Het Atlantisch orkaanseizoen is zaterdag 1 juni begonnen. De NOAA, het Amerikaanse instituut dat zich bezighoudt met meteorologie en oceanografie, verwacht dat het orkaanseizoen ‘normaal’ zal verlopen, alhoewel nog veel onzekerheid heerst in de modellen.

Ontstaan van orkanen

De meeste Atlantische orkanen ontstaan als atmosferische verstoringen in de buurt van de Kaapverdische Eilanden (figuur 1). Orkanen ontstaan niet zomaar, ze vereisen energie. Die energie moet komen uit de warmte van het zeewater. Een zeewatertemperatuur van boven 26,5 graden Celsius is voldoende om een dergelijke verstoring te voeden en uit te laten groeien tot een orkaan.

Een andere belangrijke factor in het ontstaan van orkanen is de verticale opbouw van de atmosfeer langs het pad van de orkaan. Als de windsterkte sterk toeneemt met de hoogte (schering), zorgt dit voor een dempend effect en ontstaan orkanen lastiger. Deze situatie is weer nauw gerelateerd aan de zeewatertemperatuur rond de evenaar in de Stille Oceaan. Als zeewatertemperaturen daar hoger zijn dan normaal zorgt dit voor extra schering in de Tropische Atlantische Oceaan met als gevolg minder orkaanactiviteit. Deze situatie staat ook wel bekend als El Niño.

Orkaanseizoen 2019

Het orkaanseizoen loopt tot 1 december en piekt gemiddeld van half augustus tot eind oktober. Een normaal seizoen bestaat uit ongeveer 12 noemenswaardige stormen waarvan er zes uitgroeien tot orkaan. Gemiddeld drie daarvan vallen dan in de categorie ‘zware orkaan’.

Figuur 2 laat de zeewatertemperatuursverwachting ten opzichte van een langjarig gemiddelde zien door het European Center for Medium-Range Weather Forecasts (ECMWF). Atlantische zeewatertemperaturen worden dus wat hoger dan normaal verwacht, in principe een gunstige situatie voor het ontstaan van orkanen. Nu kijken we naar El Niño, de zeewatertemperatuur in de Stille Oceaan rondom de evenaar.  In Figuur 3 zien we dat de verwachtingen van deze temperatuur erg uiteenlopen. Momenteel is deze temperatuur licht positief (1 graad hoger dan normaal). Dit zorgt voor remming in het ontstaan van Atlantische Orkanen.

De kans op Atlantische orkanen zal voornamelijk afhangen van de ontwikkeling van El Niño. Gaat de temperatuur verder omhoog, dan zal de kans verkleinen. Enkele modelberekeningen geven echter ook aan dat de temperatuur flink kan dalen (naar 1 graad lager dan normaal), in deze situatie zal de kans op Atlantische orkanen flink toenemen.

KNMI monitort orkanen in Caribisch Nederland

Het KNMI speelt een belangrijke rol bij de monitoring van orkaanactiviteit in het Caribisch gebied en geeft orkaanwaarschuwingen uit. Een bekend voorbeeld is de orkaan Irma, die in 2017 met verwoestende kracht over de Bovenwindse Eilanden trok.

KNMI-klimaatbericht door Maurits Kooreman