Koraal verdwijnt in hoog tempo

Te hoge temperaturen van het oceaanwater zorgen ervoor dat koraalriffen op grote schaal afsterven. En dat heeft enorme gevolgen voor het zeeleven. Koraalriffen worden wel de regenwouden van de oceaan genoemd omdat ze krioelen van het leven. Ongeveer een kwart van al het zeeleven is afhankelijk van koraalriffen. Op veel plekken is het kantelpunt al bereikt. Wetenschappers verwachten dat er aan het eind van deze eeuw nauwelijks meer levend koraal over zal zijn als de opwarming van de aarde boven de 1,5 ˚C uitstijgt.

Koraal is afhankelijk van algen 

Iedereen heeft wel een beeld bij koraal, of dat nou van televisie, tijdschrift of vakantie komt, maar wat is het eigenlijk? Koraal is een klein, onbeweeglijk dier, dat in kolonies leeft. Samen bouwen ze een uitwendig kalkskelet, dat over meerdere generaties heen langzaam een koraalrif vormt. We hebben het hier over warmwaterkoraal, dat alleen in warme zeeën voorkomt. De optimale watertemperatuur voor koraal is zo’n 25˚C. 

Om te overleven hebben koralen de nabijheid nodig van eencellige algen; zij leven met elkaar in symbiose. Het zijn deze algen die aan koraal de mooie kleur geven. Deze algen zetten door middel van fotosynthese zuurstof en kooldioxide om in glucose, net als planten dat doen. Die glucose dient onder andere als voedsel voor het koraal. De afhankelijkheid van fotosynthese betekent wel dit soort koraal alleen in ondiepe zee voorkomt, waar genoeg licht doordringt.  

Koraal verbleekt bij te hoge temperaturen 

Wanneer het water te warm wordt, stoot koraal de symbiotische algen af. Dat punt kan al bereikt worden als het water 1˚C of meer boven het normale zomerse maximum uitkomt. En met de verdergaande opwarming gebeurt dat natuurlijk steeds vaker. Door het verlies van de algen verliest het koraal zijn kleur (“koraalverbleking”), krijgt te kampen met een voedseltekort en wordt vatbaarder voor ziektes. Als dit te lang duurt of te vaak voorkomt, sterft het koraal af (afbeelding 1). 

Koraal heeft ook last van oceaanverzuring 

Door het verbranden van fossiele brandstoffen stijgt de hoeveelheid CO2 in de lucht. Dat zorgt naast opwarming ook voor verzuring van de oceaan. CO2 vormt namelijk koolzuur in water, en zoals de naam al zegt: dat maakt het water zuurder. Kalkvormende organismen zoals koraal hebben daar last van. Het kost dan bijvoorbeeld meer energie om een kalkskelet te bouwen, terwijl het aanbod van energie, in de vorm van glucose afkomstig van algen, juist onder druk staat door de hogere temperaturen. 

Koraal krijgt klappen uit verschillende hoeken 

Tel daar nog eens de vervuiling, gebrek aan zuurstof, zeespiegelstijging en de toename in zware stormen bij op en het plaatje wordt duidelijk: koraalriffen staan onder grote druk. Sinds eind 19de eeuw is ongeveer de helft van het levende koraal verdwenen, zo concludeert het IPBES, een internationaal platform dat namens 94 landen de toestand van het leven op aarde in de gaten houdt. Met name grootschalige koraalverbleking door te hoge temperaturen treedt in de laatste decennia steeds vaker en heviger op (afbeelding 2).